Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 đã buộc thực dân Pháp và can thiệp Mỹ phải ký Hiệp định Geneve về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam và Đông Dương. Nhưng với những mưu đồ đã dự tính từ trước, đế quốc Mỹ trắng trợn phá hoại Hiệp định Geneve, hất cẳng Pháp, gạt bỏ những thế lực tay sai của Pháp, dựng lên chính quyền tay sai Ngô Đình Diệm, thực hiện chính sách thực dân mới, mưu đồ chia cắt lâu dài đất nước ta.

Đứng trước tình thế mới, Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lãnh đạo quân và dân cả nước thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược: Một là, tiến hành cách mạng XHCN ở miền Bắc. Hai là, giải phóng miền Nam khỏi ách thống trị của đế quốc Mỹ và tay sai, thực hiện thống nhất nước nhà hoàn thành độc lập và dân chủ trong cả nước. Nghị quyết 15 của Trung ương Đảng ra đời, xác định rõ mục tiêu, phương pháp cách mạng miền Nam, mối quan hệ chiến lược của cách mạng hai miền, giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới; phản ánh đúng nhu cầu của lịch sử, giải quyết kịp thời yêu cầu phát triển của cách mạng miền Nam; định hướng và động viên nhân dân miền Nam vùng lên đấu tranh, tạo ra phong trào Đồng khởi (1959-1960), xoay chuyển tình thế cách mạng miền Nam, làm tan rã hàng loạt bộ máy của ngụy quyền ở các thôn, xã.

Từ cuối năm 1960, đế quốc Mỹ thay đổi chiến lược, chuyển sang chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” đối phó với cách mạng miền Nam. Cuộc đấu tranh của nhân dân miền Nam chuyển sang giai đoạn mới, từ khởi nghĩa từng phần lên chiến tranh cách mạng, kết hợp song song cả đấu tranh vũ trang và đấu tranh chính trị, đánh địch bằng cả ba mũi giáp công, trên cả ba vùng chiến lược, làm phá sản chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của đế quốc Mỹ và tay sai.

Trước nguy cơ phá sản của “Chiến tranh đặc biệt”, đế quốc Mỹ chuyển sang chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, sử dụng quân đội Mỹ là lực lượng cơ động chủ yếu tiêu diệt bộ đội chủ lực ta; dùng ngụy quân, ngụy quyền để bình định, kìm kẹp nhân dân, âm mưu đánh bại cách mạng miền Nam, đẩy mạnh chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân và hải quân.

Trên chiến trường miền Nam, quân và dân ta đã đánh thắng quân xâm lược Mỹ ngay từ những trận đầu khi chúng vừa đổ bộ vào. Quân dân miền Bắc tiếp tục đánh trả cuộc tiến công của Mỹ bằng không quân và hải quân, giành những thắng lợi lớn trên nhiều mặt, bảo đảm giao thông thông suốt, chi viện sức người, sức của ngày càng lớn cho miền Nam. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968 đã giáng một đòn quyết định vào chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của đế quốc Mỹ, buộc chúng phải xuống thang chiến tranh và ngồi vào bàn đàm phán với ta tại Hội nghị Paris, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta bước vào giai đoạn mới.

Nhờ chuẩn bị tốt lực lượng, nhằm đúng thời cơ, quân và dân ta đã liên tiếp giành thắng lợi lớn trên chiến trường, đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ hai ở miền Bắc, nổi bật là đánh thắng cuộc tập kích chiến lược bằng máy bay B52 của Mỹ trên bầu trời miền Bắc, làm thay đổi cục diện chiến trường, cục diện chiến tranh, buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, rút hết quân Mỹ và quân các nước chư hầu ra khỏi miền Nam. So sánh lực lượng thay đổi hẳn, có lợi cho ta, tạo điều kiện cơ bản nhất để ta giành thắng lợi cuối cùng vào ngày 30-4-1975, kết thúc 21 năm kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược.

Thắng lợi của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước không chỉ là thành quả vĩ đại nhất của sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội do Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo, mà còn mang tầm vóc thế giới và có tính chất thời đại sâu sắc:

Một là, đây là trang sử hào hùng và chói lọi trên con đường dựng nước và giữ nước hàng ngàn năm lịch sử của dân tộc ta; kết thúc oanh liệt cuộc chiến đấu 30 năm giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước; chấm dứt ách thống trị hơn một thế kỷ của chủ nghĩa thực dân cũ và mới trên đất nước ta; đánh dấu bước ngoặt quyết định trong lịch sử dân tộc, đưa đất nước ta bước vào kỷ nguyên độc lập, tự do, cả nước đi lên CNXH.

Hai là, thắng lợi của sức mạnh dân tộc kết hợp với sức mạnh của thời đại, tạo thành sức mạnh tổng hợp đánh Mỹ và thắng Mỹ; là thắng lợi tiêu biểu của cách mạng thế giới, góp phần thúc đẩy cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc, hòa bình, dân chủ và tiến bộ xã hội; cổ vũ, động viên các dân tộc trên thế giới dũng cảm, kiên cường giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và CNXH, thực hiện công cuộc giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người, chống chủ nghĩa đế quốc, mở đầu sự phá sản của chủ nghĩa thực dân kiểu mới.

Ba là, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước góp phần nêu bật chân lý: Trong thời đại ngày nay, một dân tộc đất không rộng, người không đông, kinh tế kém phát triển, song nhờ đoàn kết chặt chẽ và đấu tranh kiên cường dưới sự lãnh đạo của một Đảng Cộng sản chân chính, có đường lối và phương pháp cách mạng đúng đắn, nắm vững ngọn cờ độc lập dân tộc và CNXH, kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại thì hoàn toàn có thể đánh bại mọi thế lực xâm lược. Thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã đưa Việt Nam trở thành biểu tượng của ý chí độc lập, tự do, trở thành lương tri của thời đại.

Bốn là, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước góp phần khẳng định, nhân tố chính trị tinh thần của con người Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh đóng vai trò quyết định. Được biết, khi Việt Nam buộc phải đương đầu với đế quốc Mỹ, có tiềm lực kinh tế, quân sự khổng lồ, bạn bè trên thế giới kể cả các nước trong phe XHCN hết sức e dè, lo lắng, nhưng cuối cùng chúng ta đã chiến thắng. Đó là sự nỗ lực phi thường của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân làm nên chiến thắng vĩ đại, được loài người tiến bộ trên thế giới ngưỡng mộ, ca tụng. Có thể nói, con người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã phát triển ở một tầm cao mới.

Từ thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng, nhân dân và Quân đội ta đã rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu không chỉ trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, mà cả trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay và mai sau.

Kỷ niệm 46 năm Ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, càng tự hào về giá trị, ý nghĩa và tầm vóc vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, chúng ta càng nhận thức đầy đủ, sâu sắc hơn sự hy sinh mất mát để có được hòa bình, độc lập, tự do. Từ đó, tiếp thêm sức mạnh, ý chí quyết tâm trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đẩy mạnh công cuộc đổi mới toàn diện đất nước hiện nay. Trước mắt, chúng ta cần phải cùng nhau chung sức chiến thắng đại dịch Covid-19; nỗ lực vượt qua khó khăn, phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2021 và mục tiêu Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra; tổ chức thành công bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp, nhiệm kỳ 2021-2026.

Đặng Công Thành