Hiệp định UKVFTA được ký chính thức tại London, Vương quốc Anh ngày 29-12-2020, áp dụng tạm thời từ ngày 1-1-2021 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1-5-2021.

Đòn bẩy mạnh mẽ

Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh cho biết, Hiệp định UKVFTA được mong đợi là đòn bẩy thúc đẩy mạnh mẽ thương mại song phương giữa Việt Nam và Anh. Năm vừa qua là năm thử thách và khó khăn của Việt Nam, bởi thời điểm hiệp định có hiệu lực cũng là lúc làn sóng dịch Covid-19 diễn biến phức tạp. Số ca nhiễm tăng cao ở cả hai nước đã gây ra những hệ lụy không tránh khỏi về nguồn nhân lực, những gián đoạn không nhỏ đến chuỗi cung ứng XNK cũng như các hoạt động kinh tế, thương mại khác.

Dù khởi đầu trong hoàn cảnh khó khăn như vậy, nhưng thương mại Việt Nam và Anh vẫn đạt hơn 6,6 tỉ USD, tăng trưởng 17,2%, cơ bản đã phục hồi được về mức kim ngạch năm 2019 sau một năm giảm sâu do tác động của dịch Covid-19. Cụ thể, kim ngạch XNK hai bên đều tăng ở 2 con số, xuất khẩu (XK) của Việt Nam sang Anh tăng 16,4%, ngược lại, XK của Anh sang Việt Nam tăng 23,6% so với thời gian trước khi có hiệp định.

Hơn nữa, trong năm 2021, đã có 48 dự án đầu tư trực tiếp từ Anh vào Việt Nam, với số vốn đăng ký cấp mới đạt hơn 53 triệu USD, tăng trưởng 157% so với cùng kỳ, duy trì mức đầu tư trực tiếp của Anh vào Việt Nam ở mức 4 tỷ USD. Hiện nay, Anh đang nằm trong nhóm 12 quốc gia có vốn đầu tư trực tiếp lớn nhất tại Việt Nam.

“Số liệu này cho thấy, UKVFTA thực sự là con đường cao tốc hai chiều, giúp thúc đẩy trao đổi thương mại song phương theo hướng ngày càng cân bằng hơn. Những kết quả tích cực trên cho phép chúng ta lạc quan vào tác động tích cực của UKVFTA đối với cả Việt Nam và Vương quốc Anh” - Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nhấn mạnh.

Trong 6 năm đầu tiên sau khi UKVFTA có hiệu lực, Vương quốc Anh sẽ xóa bỏ thuế quan đối với 99,2% số dòng thuế liên quan đến hàng hóa nhập khẩu của Việt Nam. Con số này cao hơn so với Hiệp định thương mại Việt Nam - EU (EVFTA - 70,3%). Việt Nam cam kết xóa bỏ 48,5% thuế quan, phù hợp với các nước EU khác trong khuôn khổ EVFTA. Thuế suất đối với thương mại hàng hóa song phương giữa Anh và Việt Nam tiếp tục được áp dụng như được lặp lại từ EVFTA.

Những ưu đãi nổi bật khác từ UKVFTA có thể kể đến là ngay khi hiệp định có hiệu lực, thuế nhập khẩu hầu hết các loại tôm nguyên liệu vào Anh sẽ giảm từ 10 - 20% xuống 0%; nhiều mặt hàng gỗ sẽ có thuế suất 0% trong vòng 5 năm tới. Đối với ngành hàng trái cây, 94% trong tổng số 547 dòng thuế được xóa bỏ. UKVFTA cũng duy trì các cam kết giữa EU và Việt Nam về tự do hóa thị trường mua sắm công và đảm bảo khả năng tiếp cận thị trường có hiệu lực...

Ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công thương đánh giá, sau một năm thực thi Hiệp định UKVFTA, quan hệ kinh tế hai bên có nhiều điểm sáng. Dù thời gian thực thi hiệp định còn tương đối ngắn để có đánh giá đầy đủ, nhưng với số liệu ban đầu, có thể thấy, quá trình thực thi đã mang lại kết quả tích cực với cả hai bên.

XK của Việt Nam sang Anh đạt hơn 5,7 tỉ USD, tăng trên 16% là mức tăng trưởng cao, trong đó, mặt hàng rau quả, hạt tiêu tăng trưởng rất cao tới 67% và 49%, phương tiện vận tải tăng 34%. Ở chiều ngược lại, XK Anh sang Việt Nam đạt 850 triệu USD, tăng 23,6%. Đây là mức tăng trưởng mạnh so với các thị trường khác. Đặc biệt, nhóm hàng dược phẩm tăng 35%. Đây là nhóm hàng hai bên xác định tập trung hợp tác. Ngoài ra, các mặt hàng Anh có thế mạnh như linh kiện máy tính, nguyên vật liệu, dược liệu đều có tăng trưởng khá trong XK sang Việt Nam.

Dư địa hợp tác còn rất lớn

Theo ông Thái, UKVFTA đã đưa quan hệ thương mại hai bên lên tầm cao mới. Trước đây, quan hệ thương mại giữa hai bên chủ yếu dựa trên ưu đãi đơn phương của Anh dành cho Việt Nam thông qua Chương trình ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP). Đến nay, khi chúng ta đã đạt đến quy mô và trình độ nhất định, FTA là khuôn khổ “có đi có lại”.

Ông Thái cho biết, dư địa hợp tác giữa hai nước còn rất lớn, bởi hàng hóa Việt Nam XK sang Anh chiếm chưa đến 1% trong tổng số hàng nhập khẩu vào Anh. Ở chiều ngược lại, hàng hóa XK của Anh cũng chiếm phần nhỏ trong lượng nhập khẩu của Việt Nam. Ngành hàng thủy sản, gạo còn tiềm năng rất lớn để Việt Nam tận dụng hết ưu đãi của hiệp định.

Đại sứ Việt Nam tại Anh Nguyễn Hoàng Long chia sẻ, ngoài nông sản, dược phẩm, y tế..., thông qua UKVFTA, Việt Nam và Anh còn rất nhiều lĩnh vực hợp tác tiềm năng hậu đại dịch Covid-19 như năng lượng sạch, du lịch, tài chính... Trong khi đó, ông Graham Stuart, Đặc phái viên Thương mại của Thủ tướng Anh phụ trách Việt Nam, Lào, Campuchia khẳng định, UKVFTA thực sự là một trụ cột quan trọng để thể hiện cam kết chung giữa hai bên, hiện thực hóa từ mối quan hệ thương mại song phương.

“Chúng tôi rất vui mừng khi thấy Việt Nam đang hướng tới một cách tiếp cận tăng trưởng toàn diện. Với nền tảng như vậy, chúng tôi chắc chắn rằng sẽ có rất nhiều dự án, đặc biệt dự án về điện gió ngoài khơi của Việt Nam, sẽ được doanh nghiệp Anh đăng ký đầu tư... Đây là một trong những nền tảng quan trọng mà Anh có thể chia sẻ các kinh nghiệm trong lĩnh này với Việt Nam để Việt Nam hướng tới mục tiêu chiến lược của mình”, ông Graham Stuart nhấn mạnh.

Để tận dụng tốt UKVFTA, bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập lưu ý các cơ quan xúc tiến thương mại cần có giải pháp giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường, kết nối với bạn hàng, đặc biệt là nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn và quy chuẩn của Anh.

Nguyễn Bích