Đội được thành lập năm 1993 với biên chế từ 2 đến 5 người làm hạt nhân nòng cốt. Khi cần xây dựng chương trình đi phục vụ cơ sở hay tham dự liên hoan nghệ thuật quần chúng do tỉnh Lạng Sơn hoặc Bộ Tư lệnh BĐBP tổ chức, đội được tăng cường thêm các hạt nhân văn nghệ từ các đơn vị. Qua 15 năm xây dựng và trưởng thành, đội đã thực hiện được hàng ngàn buổi biểu diễn văn nghệ phục vụ nhân dân và cán bộ, chiến sĩ trên biên giới Lạng Sơn.

Để có một chương trình tốt phục vụ bộ đội và bà con ở khu vực biên giới, đội chuẩn bị rất nghiêm túc. Mỗi người có thể đảm nhận nhiều vai diễn với nhiều thể loại cho phù hợp nhu cầu thưởng thức văn hóa của các đối tượng. Một chương trình biểu diễn thường đội phải dàn dựng ca khúc mới, tiểu phẩm vui, các làn điệu Then cổ... Không những thế, việc triển khai các thiết bị âm thanh, ánh sáng, đạo cụ phục vụ đêm diễn cũng phải kỹ càng và “có nghề”. Chương trình biểu diễn lại phải bảo đảm nội dung ngắn gọn, nhẹ nhàng, xúc tích để bà con dễ nhớ, dễ hiểu, nhất là những nội dung về đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các quy định của pháp luật về biên giới quốc gia, phòng chống ma túy...

Để đến biểu diễn phục vụ bà con khu vực biên giới, rất nhiều lần các diễn viên hành quân trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Mặc dù vậy, các chiến sĩ trong đội vẫn vui vẻ, hăng hái với nhiệm vụ của mình. Với tinh thần của người làm công tác văn hóa, văn nghệ, mang niềm vui đến cho nhân dân và cán bộ, chiến sĩ BĐBP, các thành viên của đội quên cả mệt nhọc, vừa đến nơi là mọi người lao vào công việc một cách say sưa, tận tụy. Vì vậy, chương trình phục vụ của đội ở đâu cũng được nhân dân khen ngợi; lúc nào cũng có nhiều người xem, cổ vũ.

Đại úy Vũ Anh Linh, Đội trưởng Đội TTVH BĐBP Lạng Sơn (và cũng là Đội trưởng Đội Kiểm soát hành chính của Đồn Biên phòng Ba Sơn) tâm sự: “Lạng Sơn là khu vực miền núi, đường sá đi lại khá vất vả, mỗi lần đi diễn, đội phải mang theo tất cả các trang thiết bị, đến đó mới lắp ráp. Tôi nhớ rất rõ kỷ niệm trong lần đội đến với cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Bắc Xa, tại huyện Đình Lập. Đây là một trong những địa bàn khó khăn nhất của tỉnh Lạng Sơn. Sinh sống ở đây chủ yếu là đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Sán Chỉ... Quãng đường đến xã biên giới Bắc Xa khoảng 100km, toàn đường núi, nên rất khó đi, phải mất nửa ngày trời mới vào đến nơi. Khi đội biểu diễn, dù trời mưa tầm tã, nhưng vẫn không ngăn được lòng nhiệt huyết của anh chị em và sự cổ vụ nhiệt tình của đông đảo dân bản. Những đóa hoa rừng, những tràng pháo tay vang lên giòn giã làm “tan” đi những hạt mưa trên từng khuôn mặt ca sĩ, diễn viên trong đêm diễn. Rồi, khi đội trở về lại gặp trời mưa, đường lầy lội, có đoạn ô tô mắc lầy, cả đội phải xuống đẩy, đến 3 giờ sáng mới về đến thành phố Lạng Sơn”.

Đại úy Vũ Anh Linh kể, dịp đội đi tuyên truyền ở các xã Cao Lâu, Xuất Lễ (huyện Cao Lộc), có những vở kịch gần gũi với bà con trên địa bàn như vở “Tiếng chuông cảnh tỉnh” (mà đội biểu diễn trong Hội diễn Đội TTVH tuyến biên giới, biển đảo năm 2018 này) tuyên truyền về tác hại và hậu quả khôn lường do ma túy gây ra đối với con người, gia đình, cộng đồng và xã hội. Bà con dân tộc xem xong, có người chảy nước mắt vì nội dung thật quá, giống với hoàn cảnh của họ. Qua đó làm chuyển biến sâu sắc nhận thức và trách nhiệm của mỗi cán bộ, người dân trong đấu tranh phòng chống tội phạm và tệ nạn ma túy.

Trung úy Nguyễn Thị Minh Tâm, thành viên của đội chia sẻ: “Đáng nhớ nhất là những lần di chuyển và biểu diễn dưới trời mưa, như lần biểu diễn ở Đồn Biên phòng Pò Mã. Dù trời mưa, bà con vẫn che ô, mặc áo mưa nhiệt tình xem và cổ vũ. Anh chị em đội mưa biểu diễn nhưng đội hình vẫn chỉnh tề, giọng hát, điệu múa say sưa. Khi mưa lớn quá thì tạm lánh vào hiên nhà, ngớt lại ra”. 

Lạng Sơn là tỉnh miền núi, biên giới giáp Trung Quốc, do đó, giao lưu văn nghệ với nước bạn đã trở thành điểm nhấn trong phong trào văn hóa văn nghệ của BĐBP tỉnh. Năm 2013, BĐBP Lạng Sơn được giao làm điểm giao lưu văn hóa, văn nghệ hữu nghị Việt – Trung. Đội TTVH BĐBP Lạng Sơn đã đóng góp một chương trình nghệ thuật công phu, độc đáo. Trong đó, có tiết mục hát ca khúc tiếng Trung với diễn viên nước bạn. Chương trình được Bộ Tư lệnh BĐBP đánh giá rất cao. Từ chương trình điểm này, sau đó Bộ Tư lệnh BĐBP đã nhân rộng ra các tỉnh Lào Cai, Điện Biên...

Đến với Hội diễn Đội TTVH tiêu biểu tuyến biên giới, biển đảo năm 2018, Đội TTVH BĐBP Lạng Sơn là đơn vị được biểu diễn trong ngày khai mạc. Chương trình có những tiết mục như "Men tình xứ Lạng”, "Huyền thoại Mẫu Sơn”, "Chiều dài biên giới”... Đặc biệt, tiết mục hát Then “Cầu An”, được đội biểu diễn như những nghệ sĩ Then chuyên nghiệp, đã tạo nên bức tranh sinh động, đa dạng, phong phú về bản sắc các dân tộc vùng cao biên giới xứ Lạng, hòa quyện cùng hình ảnh người lính nơi biên cương Tổ quốc, khắc họa sâu đậm chân dung người lính Biên phòng trong lòng nhân dân biên giới.

Với rất nhiều thành tích, giải thưởng được các cấp, các ngành trao tặng, các thành viên Đội TTVH BĐBP Lạng Sơn xứng đáng là những “nghệ sĩ” - chiến sĩ, góp phần đưa ánh sáng văn hóa của Đảng đến với cán bộ, chiến sĩ BĐBP và nhân dân vùng sâu, vùng xa...

Thanh Thuận