Đại diện xã Măng Bút, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum cho biết, từ ngày 15 đến ngày 19-4, địa bàn xã xảy ra nhiều lần rung chấn, lần rung chấn mạnh nhất lúc 12 giờ 55 phút, ngày 18-4, thời gian kéo dài 15 giây và rung lắc mạnh. Sau các đợt rung chấn đầu giờ chiều, tới đêm 18-4, lúc 21 giờ 34 phút lại xảy ra một trận rung chấn với cường độ nhỏ hơn.

Ông Đặng Thành Nam, Chủ tịch UBND huyện Kon Plông thông tin, từ đầu năm 2022 đến nay, trên địa bàn huyện xảy ra liên tiếp các trận động đất với độ rung chấn dưới 3,5 độ richter. Riêng trận rung chấn ngày 18-4 lớn tới 4,5 độ richter. “Hiện, chúng tôi cần thêm thông tin từ Viện Vật lý địa cầu để bà con yên tâm sản xuất. Vụ rung chấn ngày 18-4 khiến người dân rất bất an. Bản thân tôi chuẩn bị đi làm thì thấy rung hết cả nhà đang ở, sau đó có tiếng nổ. Người dân rất cần hướng dẫn cụ thể để ứng phó với hoạt động động đất và tránh tình trạng hoang mang” - lãnh đạo huyện Kon Plông nói.

Đánh giá về tình hình động đất ở Kon Tum, ông Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu cho biết, trong khoảng thời gian từ năm 1903 đến năm 2020, trên khu vực huyện Kon Plông và lân cận đã ghi nhận được 33 trận động đất có độ lớn từ 2.5 trở lên, trong đó, chỉ có hai trận động đất xảy vào năm 1937 (M = 3.9) và năm 2015 (M = 3.0).

Các số liệu thống kê cho thấy, hiện tượng động đất xảy ra tại khu vực huyện Kon Plông và lân cận có tần xuất xảy ra thường xuyên và xu hướng mạnh dần. Cụ thể, trong năm 2021 đến nay ghi nhận 169 trận động đất có độ lớn từ M >= 2.5. Đặc biệt, trong các ngày từ 15 đến 18-4-2022 đã ghi nhận 22 trận động đất với độ lớn M = 2.5 đến 4.5.

Trận động đất mạnh nhất vào 12 giờ 54 phút 22 giây, ngày 18-4 có độ lớn 4,5 độ richter. Độ sâu chấn tiêu khoảng 8,1km. Đây là trận động đất lớn nhất trong chuỗi quan trắc từ 120 năm trở lại đây. Mặc dù cho đến nay chưa ghi nhận thiệt hại về nhà cửa và người tại khu vực trên, tuy nhiên, chắc chắn các rung động địa chấn do động đất gây ra đã ảnh hưởng nhất định đến đời sống của nhân dân trong khu vực. Ông Xuân Anh nhận định, cường độ có thể lên tới 5 - 5,5 độ richter, tuy nhiên, để có kết luận đầy đủ cần tiến hành nghiên cứu, đánh giá chi tiết số liệu quan trắc.

Ông Xuân Anh cho hay, động đất kích thích thông thường có tác nhân như đập thủy điện hoạt động sẽ kích hoạt động đất sớm hơn. Nên theo dự đoán sơ bộ, thủy điện Thượng Kon Tum có tích nước nên liên tiếp xảy ra động đất tương tự trường hợp thủy điện Sông Tranh 2. Để làm rõ nguyên nhân, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu cho rằng, cần có tiếp tục quan trắc, đồng thời, tiến hành nghiên cứu hệ thống đứt gãy, đánh giá việc tích nước các hồ đập theo kinh nghiệm quốc tế.

Nhằm giảm thiểu thiệt hại do động đất có khả năng gây ra tại khu vực trên, Viện Vật lý địa cầu kiến nghị Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng chống thiên tai xem xét cho phép tiến hành thực hiện các nghiên cứu chuyên sâu về độ nguy hiểm và rủi ro động đất đối với khu vực huyện Kon Plông. Trong đó có việc rà soát, đánh giá về công tác thiết kế kháng chấn đối với các dự án thủy điện và các công trình quan trọng trên địa bàn tỉnh Kon Tum. Ngoài ra, đẩy mạnh công tác tuyên truyền và ứng phó động đất cho người dân nằm trong khu vực chịu ảnh hưởng của động đất.

Để chủ động ứng phó, ông Trần Quang Hoài, Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị các cơ quan liên quan rà soát dấu hiệu động đất tại tỉnh Kon Tum, từ đó xác định nguyên nhân, nguy cơ xảy ra tình huống mới. Nếu thực sự xảy ra sự cố gì thì thời lượng trễ này đang là thời gian ứng phó. Viện Vật lý địa cầu phải kết hợp với thủy điện và địa phương cung cấp thông tin nhanh chóng hơn. Bên cạnh đó, Viện Vật lý địa cầu cần rà soát lại hệ thống cảnh báo động đất và sóng thần thời gian qua đã xây dựng.

Trước mắt, ông Trần Quang Hoài đề nghị các hồ chứa thủy lợi, thủy điện, đặc biệt hồ chứa thủy điện Thượng Kon Tum không tích thêm nước vì có thể có mưa trái mùa, gia tăng mực nước, kích hoạt thêm động đất. Tỉnh Kon Tum cần thông báo cơ quan liên quan và người dân chủ động ứng phó, tăng cường thông tin đầy đủ, để tránh thông tin thất thiệt dẫn tới một số hộ dân lo lắng, hoang mang.

Bích Nguyên