Bảo tồn nét văn hóa truyền thống

Làng VHDL thôn Lũng Cẩm nằm ven quốc lộ 4C nhưng khi bước chân vào thôn, người ta đều có cảm giác yên ả, thanh bình. Giữa một vùng bát ngát của cao nguyên đá, Lũng Cẩm nhỏ bé và khác biệt hẳn với khung cảnh thiên nhiên xanh mát của các loại cây trái. Thôn là nơi sinh sống của hơn 69 hộ dân với 300 nhân khẩu gồm ba dân tộc là Mông, Lô Lô và Hoa. Trong đó, người Mông chiếm số lượng lớn hơn cả. 

Từ khi được chọn làm điểm xây dựng làng VHDL gắn với xây dựng nông thôn mới, thôn Lũng Cẩm được Nhà nước đầu tư cải tạo cơ sở hạ tầng, cùng sự hưởng ứng tích cực của người dân trong thôn đã khiến đời sống của đồng bào nơi đây được cải thiện rõ rệt. Những con đường vào thôn được đổ bê tông dẫn đến tận ngõ nhà dân. Tuy nhiên, Làng VHDL thôn Lũng Cẩm vẫn giữ được vẻ cổ kính hiện hữu có những ngôi nhà trình tường với mái nhà được lợp bằng ngói âm dương, trải qua thời gian, mái ngói được phủ lên những lớp rêu xanh, thể hiện sự trường tồn, thách thức với thời gian. 

Những ngôi nhà của người dân nơi đây được dựng thủ công hoàn toàn và bằng những vật liệu sẵn có như đất để trình tường nhà, ngói, gỗ và hàng rào đá bao quanh nhà. Xung quanh làng được bao bọc bởi dãy núi đá trùng điệp vững chắc, như bức tường thành che chở cho làng. Màu ngói xám hòa lẫn trong màu xám của núi đá, đan xen là màu xanh của những nương ngô, cây sa mộc, cây ăn quả... tạo thành bức tranh đẹp giữa miền cao nguyên đá.

Tại Làng VHDL thôn Lũng Cẩm, người Mông nơi đây vẫn còn lưu giữ nghề trồng lanh, dệt vải vốn có từ lâu đời, gắn liền với phong tục tập quán và những nét sinh hoạt văn hóa cộng đồng của đồng bào nơi cực Bắc của Tổ quốc. Trải qua bao thế hệ, người Mông đã tạo nên một nền văn hóa đặc sắc về lanh, từ kỹ thuật canh tác đến việc sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống. Để rồi, từ những sợi lanh mỏng manh được nhuộm với nhiều màu sắc khác nhau, các bà, các chị đã dệt nên những bộ váy áo rực rỡ đầy màu sắc. Trang phục từ vải lanh gắn liền với các lễ hội và những ngày Tết, lễ, cưới hỏi... quan trọng của người Mông.

Đến Làng VHDL thôn Lũng Cẩm, du khách không khó để bắt gặp những người phụ nữ Mông trong những bộ váy áo rực rỡ luôn mang theo cuộn lanh bên mình se lanh, nối sợi hoặc ngồi dệt vải trước hiên nhà. Hình ảnh đó đã trở thành nét đẹp văn hóa độc đáo, tượng trưng cho sự cần cù, khéo léo của người phụ nữ Mông nơi đây. 

Đặc biệt, khi tới đây, du khách sẽ được lắng nghe những bài hát, những câu dân ca, thưởng thức những điệu múa mang nhiều ý nghĩa về giáo dục và quan niệm sống của người dân trong thôn, gặp gỡ những nghệ nhân dân gian đang nắm giữ và bảo tồn vốn văn hóa truyền thống của dân tộc nơi miền đá. Ngoài ra, các công cụ trong lao động, sản xuất, sinh hoạt bao đời nay được gìn giữ đến nay của người dân ở Lũng Cẩm cũng là những khám phá bất ngờ, thú vị cho du khách. Tất cả toát lên sự cần cù chịu khó của người dân, cũng như nét sinh hoạt văn hóa của họ và mang cả hơi thở cuộc sống đặc trưng của các dân tộc vùng cao nguyên đá Đồng Văn.

Điểm du lịch hấp dẫn

Làng VHDL Lũng Cẩm đẹp vẻ đẹp của thiên nhiên hoang sơ cùng với những nét văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc sinh sống nơi đây đã thu hút nhiều nhà nhiếp ảnh, nhà làm phim, cũng như du khách gần xa ghé thăm. Nổi bật nhất phải kể đến phim nhựa “Chuyện của Pao”.

Đạo diễn phim đã chọn làng Lũng Cẩm, ngôi nhà trình tường cổ kính của ông Mua Súa Páo làm bối cảnh cho những cảnh quay trong phim. Ngôi nhà được thiết kế hình chữ U, trình tường vững chãi 2 tầng với 3 dãy nhà ghép thành, giữa là sân nhỏ lát đá tảng được đánh bóng cẩn thận.

Ngôi nhà này đã được ông Mua Súa Páo thuê thợ giỏi nhất về xây dựng trong mấy năm ròng. Ngôi nhà đã góp phần tạo nên bản sắc văn hóa mới trong tầng lớp quý tộc xưa của đồng bào dân tộc Mông vùng cực Bắc.

Sau khi được trình chiếu, bộ phim “Chuyện của Pao” đã đạt giải thưởng Cánh diều Vàng của Hội Điện ảnh Việt Nam. Từ đó, thôn Lũng Cẩm được nhiều người biết đến hơn, “ngôi nhà Pao” trở thành một điểm đến yêu thích trong hành trình khám phá Cao nguyên đá Đồng Văn.

Cùng với sự thay đổi diện mạo thôn Lũng Cẩm, nhà văn hóa cũng đã được xây dựng theo kiến trúc truyền thống làm nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng, đón tiếp du khách tham quan. Bên cạnh đó, người dân trong thôn cũng tích cực tham gia phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương như:

Góp công sức cải tạo nhà ở làm homestay, mua sắm thêm các trang thiết bị để làm nơi lưu trú cho khách du lịch. Việc khôi phục văn hóa dân tộc truyền thống cũng được người dân quan tâm hơn. Thôn đã thành lập Đội văn nghệ thường xuyên biểu diễn những tiết mục mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc phục vụ các ngày lễ, hội, khách du lịch khi có yêu cầu. Với những việc làm đó, thôn đã thu hút được nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan, nghỉ dưỡng. 

Có thể nói, sự quan tâm của chính quyền địa phương cùng với sự nỗ lực của người dân, Làng VHDL Lũng Cẩm đã và đang trở thành điểm đến hấp dẫn giữa lòng cao nguyên đá. 

Thanh Thuận