Trường Sơn là một xã miền núi nằm ở phía Tây huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, cách trung tâm huyện khoảng 70 km. Toàn xã có 19 thôn, bản với 60% đồng bào người dân tộc Vân Kiều. Đời sống đồng bào còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt ở các bản dọc tuyến biên giới, cơ sở hạ tầng thiết yếu chưa được đầu tư đúng mức, điều kiện để phát triển kinh tế - xã hội chưa được đảm bảo.

Do tập tục lạc hậu và nhận thức, kiến thức pháp luật cũng như việc chấp hành pháp luật của đồng bào DTTS vẫn còn hạn chế, nên tình trạng tảo hôn gần như đã "ăn sâu, bám rễ". Các gia đình muốn con cái mình lấy chồng sớm để có thêm lao động trong nhà. Điều kiện học tập, tham gia các hoạt động văn hóa, xã hội của các em cũng hạn chế, thiếu thốn, nên nhiều em chỉ muốn nghỉ học, kết hôn, làm rẫy kiếm sống.

Đồng bào Bru-Vân Kiều dựng vợ, gả chồng cho con từ rất sớm (từ 14 đến 17 tuổi). Quan niệm “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy”, hứa hôn sớm.. cùng với tục lệ bắt vợ, “nối dây” đã dẫn đến cưỡng ép hôn nhân sớm…

Để giải quyết tình trạng trên, UBND xã Trường Sơn đã ban hành “Kế hoạch thực hiện Đề án Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số” theo Quyết định số 498/QĐ-TTg, ngày 14-4-2015 của Thủ tướng Chính phủ (Đề án 498).

Trong quá trình triển khai thực hiện Đề án 498, các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động đến từng thôn, bản, hộ gia đình với nhiều cách làm phong phú, linh hoạt, phù hợp với thực tế.

Đề án 498 cũng chú trọng kết hợp phát huy vai trò của quần chúng nhân dân, nhất là vai trò của già làng, trưởng thôn, bản, người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, các tổ chức quần chúng tại cơ sở nhằm phát hiện kịp thời, giáo dục thuyết phục những trường hợp có thể thực hiện việc tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại địa phương.

Triển khai thực hiện có hiệu quả các chương trình phát triển kinh tế -xã hội trên địa bàn, tạo công ăn việc làm, nâng cao trình độ dân trí, ổn định và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, từng bước xóa bỏ các hủ tục, tập quán lạc hậu, qua đó góp phần phòng ngừa, ngăn chặn hiệu quả tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong nhân dân, nhất là trong đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong năm 2021, chính quyền xã Trường Sơn đã phối hợp với Đồn Biên phòng Làng Mô (BĐBP Quảng Bình), Hội Liên hiệp phụ nữ xã, Đoàn thanh niên; Trung tâm học tập cộng đồng; các thôn, bản tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật, đồng thời lồng ghép tuyên truyền, vận động nhân dân nâng cao nhận thức, kiến thức về Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng chống bạo lực gia đình... với 6 đợt tuyên truyền, hơn 300 người tham gia, chủ yếu là đồng bào các dân tộc thiểu số. Tổ chức 2 lớp tập huấn phổ biến kiến thức cho bà con đồng bào dân tộc thiểu số với hơn 100 lượt người tham gia...

Được sự tài trợ của Dự án Plan Quảng Bình, xã đã thành lập Ban Bảo vệ trẻ em gồm có 5 thành viên, Câu lạc bộ trẻ em trai, trẻ em gái, Câu lạc bộ ông bố cấp thôn và 15 nhóm trẻ; Hội Liên hiệp phụ nữ xã cũng thành lập Ban dự án Parenting… Đồng thời, Ban Bảo vệ trẻ em xã đã tổ chức được nhiều hoạt động kỹ năng cho các em và hỗ trợ sinh kế cho gia đình có hoàn cảnh khó khăn.

Ngoài ra, các đơn vị còn hỗ trợ hoạt động tuyên truyền, vận động nâng cao kiến thức mọi mặt thay đổi “nếp nghĩ, cách làm” trong đồng bào dân tộc thiểu số theo phương thức hướng dẫn, cầm tay chỉ việc; nâng cao quyền năng kinh tế nhằm thay đổi vai trò giới, tiến tới xóa bỏ định kiến giới; tập trung phòng, chống một số vấn đề liên quan đến phụ nữ, trẻ em như: Sinh đẻ thiếu an toàn, bạo lực gia đình, di cư lao động không an toàn, những tập tục văn hóa có hại đối với phụ nữ, trẻ em; tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong tự quản và phát triển cộng đồng; cung cấp kiến thức cho các bà mẹ có con từ 0 đến 10 tuổi và duy trì hoạt động vui chơi, đọc sách cho các cháu.

Đại úy Trần Thanh Nam, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Làng Mô cho biết, thời gian qua, đơn vị đã phối hợp tốt với chính quyền địa phương tổ chức các buổi tuyên truyền về xóa bỏ hủ tục như tảo hôn cho đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn, đặc biệt là đồng bào dân tộc người Bru-Vân Kiều. Nhiều hình thức tuyên truyền được áp dụng như: tuyên truyền trên loa phát thanh, phát tờ rơi, mô hình “tiếng loa Biên phòng". Đặc biệt, đơn vị đã lồng ghép tuyên truyền trong những buổi sinh hoạt tại các thôn, bản hoặc đến từng nhà dân. Từ chỗ người dân hiểu hậu quả của việc tảo hôn sẽ khuyên can người thân, không để con em mình kết hôn sớm.

Tuấn Khang