Từ sau Đại hội VII của Đảng, nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh đã đạt được nhiều kết quả quan trọng; hoạt động tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh có nhiều cố gắng, góp phần động viên các tầng lớp nhân dân sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại.

Bước sang thế kỷ XXI, đất nước có nhiều cơ hội lớn, nhưng cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cách mạng Việt Nam trong thời kỳ mới, cần thấm nhuần sâu sắc, vận dụng sáng tạo những nguyên lý và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, từ kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội đến quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, trong đó, việc tổ chức học tập tư tưởng Hồ Chí Minh là nhiệm vụ mấu chốt trong công tác tư tưởng của Đảng, cần được toàn Đảng thực hiện chặt chẽ và hiệu quả.

Nhận thức sâu sắc vấn đề đó, ngày 27-3-2003, Bộ Chính trị ra Chỉ thị số 23-CT/TW về “Đẩy mạnh nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới”. Đến ngày 7-11-2006, Bộ Chính trị ra Chỉ thị số 06-CT/TW về tổ chức Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” nhằm mục đích làm cho toàn Đảng, toàn quân và toàn dân nhận thức sâu sắc về những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh sâu rộng trong toàn xã hội, đặc biệt trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, thanh niên, học sinh..., nâng cao đạo đức cách mạng: Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và các tệ nạn xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng.

Qua 4 năm thực hiện cuộc vận động (2007-2011), với sự chỉ đạo thường xuyên, chặt chẽ của các cấp ủy và tổ chức đảng; sự tham gia tích cực của cán bộ, đảng viên và nhân dân, cuộc vận động đã đạt được kết quả bước đầu, góp phần vào công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng. Kết quả triển khai cuộc vận động đã khẳng định việc “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” là rất quan trọng và cần thiết, không chỉ đáp ứng yêu cầu cấp bách trước mắt, mà còn có ý nghĩa cơ bản, lâu dài đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta.

Trên cơ sở kết quả của 4 năm thực hiện cuộc vận động, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI (2011), Đảng Cộng sản Việt Nam yêu cầu đưa “việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là nhiệm vụ quan trọng thường xuyên, lâu dài của cán bộ, đảng viên, của các chi bộ, tổ chức đảng và các tầng lớp nhân dân. Mỗi cán bộ, đảng viên không ngừng tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, thực sự là một tấm gương về phẩm chất đạo đức, lối sống”. Thực hiện Nghị quyết này, ngày 14-5-2011, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 03-CT/TW về “Tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.

Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII (2016), Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định: “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; coi đó là công việc thường xuyên của các tổ chức đảng, các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, địa phương, đơn vị gắn với chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”.

Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế trong việc thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về “Tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, ngày 15-5-2016, Bộ Chính trị (khóa XII) ban hành Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, trong đó nhấn mạnh: Đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là một nội dung quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược đủ năng lực, phẩm chất, ngang tầm nhiệm vụ; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu.

Đồng thời, tiếp tục làm cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân nhận thức ngày càng sâu sắc hơn những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người thật sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của đời sống xã hội, xây dựng văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh...

Có thể khẳng định, việc thực hiện Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị thời gian qua được hỗ trợ mạnh mẽ bởi các nghị quyết, quy chế, chỉ thị của Đảng. Từ năm 2016 đến năm 2019, Đảng đã ban hành 45 văn bản liên quan đến công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong đó có 7 nghị quyết, 3 chỉ thị, 18 quy định, 8 kết luận, 3 kế hoạch và một số văn bản khác..., góp phần nâng cao tính tự giác của cán bộ, đảng viên, giúp cho việc thực hiện Chỉ thị ngày càng được khẳng định mạnh mẽ, chủ động hơn trên cơ sở kết hợp tinh thần “tự giác”, “trách nhiệm” thực hiện và tăng cường kiểm tra giám sát của tổ chức đảng. Đây chính là thế “kiềng 3 chân” để Chỉ thị số 05 được thực hiện nền nếp, thường xuyên và bền vững. 

Sau hơn 3 năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị, việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đã được các cấp ủy đảng, chính quyền, các địa phương, cơ quan, đơn vị quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đồng bộ, nghiêm túc và có hiệu quả; dần đi vào nền nếp hơn, thiết thực hơn và có nhiều đổi mới, sáng tạo. Thông qua đó, giúp cấp ủy các cấp, cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức ngày càng sâu sắc hơn về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; bước đầu có chuyển biến tích cực về ý thức tu dưỡng, rèn luyện, hành động, nhất là của đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp, người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị.

Từ những việc làm cụ thể đã xuất hiện nhiều phong trào thi đua thiết thực, gương điển hình tiên tiến trên các lĩnh vực, góp phần tích cực vào công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có năng lực, phẩm chất chính trị, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Trong giai đoạn hiện nay, thực hiện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là việc làm tất yếu và cần thiết đối với mỗi tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, cán bộ, đảng viên và quần chúng. Việc học tập phải được tiến hành tập trung, thống nhất từ trên xuống, vừa có tính kế hoạch nhưng cũng bảo đảm tính sáng tạo. Những giải pháp đưa ra phải sát với đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị và phù hợp với thực lực của cán bộ, đảng viên và quần chúng. Để thực hiện tốt việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh theo tinh thần Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, cần thực hiện tốt các giải pháp sau:

Một là, tiếp tục phát huy cao độ vai trò của hệ thống tổ chức, cấp ủy và lãnh đạo các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện.

Hai là, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, phương pháp trong thực hiện đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Ba là, tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) và (khóa XII) gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Bốn là, đẩy mạnh xây dựng và nhân rộng điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Năm là, đẩy mạnh tính tự giác học tập và tu dưỡng, rèn luyện đạo đức theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh của cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân.

Sáu là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức đảng, phát huy vai trò giám sát của tổ chức quần chúng trong thực hiện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Bên cạnh những giải pháp trên, công tác phòng ngừa, đấu tranh chống lại những hoạt động tuyên truyền, xuyên tạc tư tưởng cũng như thân thế, sự nghiệp Chủ tịch Hồ Chí Minh của các thế lực thù địch là đặc biệt quan trọng, phải luôn được đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng và Nhà nước nhằm phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong triển khai công tác này một cách thực chất, thường xuyên, liên tục với quyết tâm chính trị lớn, có sức thuyết phục cao, sức lan tỏa sâu rộng.

Đặc biệt, cần huy động rộng rãi trí tuệ, tâm huyết của các nhân sĩ, trí thức và nhân dân tiến bộ trên thế giới tham gia công tác phòng ngừa, đấu tranh. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh công tác nghiên cứu tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận, khẳng định vị thế, vai trò của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong hoạch định đường lối xây dựng và phát triển đất nước; làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần, tư tưởng của xã hội. 

Tóm lại, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là một nội dung đặc biệt quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Trên cơ sở những kết quả đạt được cũng như những hạn chế còn tồn tại, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp để nâng cao chất lượng học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Có như vậy, mới bảo vệ vững chắc được nền tảng tư tưởng của Đảng, xây dựng Đảng ta thực sự là “đạo đức”, là “văn minh”. Đồng thời, đó cũng là việc làm thiết thực kỷ niệm 50 năm thực hiện “Di chúc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, góp phần xây dựng một nước Việt Nam: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh! 

PGS, TS Nguyễn Danh Tiên