Gốm dân tộc Chăm.

Tuy nhiên, dựa trên những tư liệu khảo cổ học của nhiều nhà nghiên cứu, có thể khẳng định những ánh hào quang rực rỡ của nền văn hóa Sa Huỳnh, Lâm Ấp, Chămpa, là những cứ liệu đồ sộ về nền nghệ thuật Chăm. Riêng về sân khấu còn quá ít ỏi để khẳng định một khuynh hướng, một trường phái...

Dân tộc Chăm có nền văn hóa bản địa từ lâu đời, hình thành phong tục, tập quán, ngôn ngữ riêng, có chữ viết rất sớm. Dân tộc Chăm có một kho tàng truyện cổ tích, thần thoại, dân gian phong phú lưu truyền trong nhân dân bằng phương thức truyền miệng và cả văn tự như truyện thần thoại Pônanưnưga.

Pônanưnưga là một câu truyện cổ tích có tích truyện, hình tượng hóa hình ảnh thần mẹ "tung hạt thóc có cánh trắng lên trời xanh" để ông trời cho sức mạnh sinh sôi ra bao cánh đồng lúa. Đó là truyền thuyết mang tính thần thoại và tín ngưỡng của cư dân nông nghiệp. Từ văn hóa Lâm Ấp đến Chămpa là sự phát triển có nhiều ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ.

Có thể nói, từ thế kỷ thứ hai đầu công nguyên, những người Ấn Độ đã đến Lâm Ấp, thâm nhập, hòa đồng vào nền văn hóa Lâm Ấp. Họ mang theo một hệ thống giáo lý, văn hóa, xã hội Ấn Độ truyền vào người dân bản xứ. Cộng đồng người Chăm đã tìm được ở nền văn minh Ấn Độ những cái phù hợp với mình để phát triển văn hóa Chămpa ở mức cao hơn, kể cả chữ viết.

Ngày nay, tìm về nền văn hóa Chămpa từ kiến trúc đền tháp, điêu khắc đến văn hóa, nghệ thuật ca nhạc, nhảy múa đều ít nhiều có nguồn gốc văn hóa Ấn Độ. Nhưng theo thời gian thâm nhập vào người Chăm, nền văn hóa ấy dần dần biến đổi, tạo dựng cho nghệ thuật Chăm những giá trị vĩnh hằng. Sự tiếp thu tinh hoa văn hóa Ấn Độ đã thúc đẩy xã hội phát triển. Qua phong tục tập quán, thờ cúng... đến những hình thái điêu khắc, kiến trúc... bề ngoài phỏng theo các hình mẫu chùa tháp Ấn Độ, nhưng nội dung đã biến đổi, mang sắc thái, vẻ đẹp riêng của chùa tháp Chămpa. Tất cả đã nói lên những sáng tạo có tính bản địa độc đáo, đậm đà bản sắc dân gian của dân tộc Chăm.