- Thưa Thiếu tướng, qua 10 năm thực hiện công tác quản lý, bảo vệ biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc theo 3 văn kiện pháp lý đã đạt được nhiều kết quả nổi bật. Xin đồng chí cho biết cụ thể về vấn đề này?

- Sau khi hoàn thành việc phân giới và cắm mốc trên toàn tuyến biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc, Chính phủ nước Cộng hòa XHCN Việt Nam và Chính phủ nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa đã ký Nghị định thư phân giới, cắm mốc biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc; Hiệp định về Quy chế quản lý biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc và Hiệp định về cửa khẩu và Quy chế quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc. Đây là 3 văn kiện pháp lý quốc tế quan trọng, mô tả chi tiết toàn bộ đường biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc và vị trí các mốc giới, quy định thủ tục và các cửa khẩu qua lại biên giới, chế độ quản lý đường biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc; là cơ sở pháp lý để lực lượng bảo vệ biên giới mỗi nước thực thi pháp luật về xây dựng và quản lý, bảo vệ biên giới. Qua 10 năm triển khai thực hiện đã đạt được những kết quả nổi bật cụ thể như: Chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia được giữ vững, tình hình biên giới cơ bản ổn định, đường biên giới và hệ thống mốc quốc giới được bảo vệ nghiêm ngặt, hai bên có đường biên giới hòa bình, ổn định, hữu nghị. Quốc phòng, an ninh khu vực biên giới được củng cố, ổn định, ngày càng vững chắc, các lực lượng bảo vệ biên giới hai nước luôn phối hợp chặt chẽ, kịp thời phát hiện và xử lý, giải quyết ổn thỏa các sự kiện xảy ra trên biên giới theo đúng tinh thần của Hiệp định và các Thỏa thuận đã ký kết. Quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương hai bên biên giới được nâng lên, các hoạt động đối ngoại Quốc phòng, đối ngoại Biên phòng, ngoại giao nhân dân được đẩy mạnh phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức. Hợp tác Quốc phòng, hợp tác Biên phòng, ngoại giao nhân dân là điểm sáng, nền tảng thúc đẩy quan hệ hữu nghị, được lãnh đạo Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng hai nước rất quan tâm, ủng hộ, góp phần tích cực vào việc xây dựng đường biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc thực sự hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển. Các hoạt động giao lưu hữu nghị quốc phòng Việt Nam - Trung Quốc ngày càng tăng cường đổi mới cả về nội dung và hình thức; đa dạng hóa và tích cực phối hợp, tổ chức diễn tập liên hợp...

- Quá trình thực hiện 3 văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc hiện nay có gặp những khó khăn, vướng mắc gì? Và Bộ Tham mưu BĐBP đã chủ động tham mưu cho Đảng ủy Bộ Tư lệnh và hướng dẫn chỉ đạo các đơn vị BĐBP giải quyết khó khăn, vướng mắc đó như thế nào, thưa đồng chí?

- Bên cạnh những kết quả đạt được quá trình thực hiện 3 văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc hiện nay cũng gặp những khó khăn nhất định:

- Một số quy định trong Hiệp định chưa phù hợp so với thực tế công tác quản lý, bảo vệ biên giới; đường biên giới mô tả trong Nghị định thư và bản đồ đính kèm có nơi không được cụ thể, rõ ràng, khó nhận biết tại thực địa do địa hình phức tạp và có thay đổi theo thời gian; 

- Các hoạt động vi phạm Hiệp định vẫn diễn ra; các loại tội phạm trên biên giới diễn biến ngày càng phức tạp, nhất là tội phạm ma túy, buôn lậu, mua bán người. Công tác quản lý người lao động tự do xuất nhập cảnh trái phép, tìm việc làm của cư dân biên giới hai nước còn nhiều vấn đề bất cập, phức tạp chưa thể kiểm soát hết được đã ảnh hưởng, tác động đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới;

- Việc di dời mồ mả về hai bên còn gặp khó khăn do vấn đề tâm linh và phong tục, tập quán địa phương. Hiện tại, vị trí của Đại diện biên giới trong trao đổi và giải quyết các sự kiện xảy ra trên biên giới còn hạn chế.

Đối với những vấn đề trên, Bộ Tham mưu đã tham mưu cho Bộ Tư lệnh hướng dẫn, chỉ đạo các đơn vị tiếp tục tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, triển khai các biện pháp nghiệp vụ, kịp thời phát hiện các vụ việc trên biên giới. Tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng xử lý, giải quyết theo đúng quy định trong các Hiệp định và các Thỏa thuận đã ký kết. Đồng thời, tham mưu cho Bộ Tư lệnh phối hợp chặt chẽ với Ủy ban biên giới, Bộ Ngoại giao; các cơ quan, đơn vị liên quan tham mưu cho Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng chỉ đạo, xử lý các vấn đề xảy ra trên biên giới theo đúng quy định của pháp luật trong nước, Hiệp định và các Thỏa thuận đã ký kết, với phương châm giữ vững chủ quyền lãnh thổ biên giới quốc gia, xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.

- Được biết, Bộ Quốc phòng đã giao Bộ Tư lệnh BĐBP chủ trì phối hợp với các cơ quan, đơn vị tổ chức tổng kết 10 năm thực hiện 3 văn kiện pháp lý về biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc. Với vai trò cơ quan tham mưu cho Bộ Tư lệnh, đề nghị đồng chí cho biết, thời gian tới, Bộ Tham mưu triển khai tổ chức thực hiện công tác chuẩn bị này như thế nào?

- Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức kỷ niệm 10 năm hoàn thành công tác phân giới, cắm mốc biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc. Bộ Ngoại giao (cơ quan thường trực) đã có văn bản định hướng các cơ quan, đơn vị tiến hành tổng kết. Trên cơ sở đó, Bộ Quốc phòng giao cho Bộ Tư lệnh BĐBP chủ trì phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai thực hiện, báo cáo bằng văn bản về Bộ Quốc phòng, không tổ chức hội nghị theo ý kiến của Thủ tướng Chính phủ mà tổ chức cuộc họp tổng kết, đánh giá tình hình sau 10 năm quản lý biên giới và triển khai 3 văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc.

Quán triệt ý kiến của Thủ tướng Chính phủ và sự chỉ đạo của Thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh BĐBP giao Bộ Tham mưu là cơ quan chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị xây dựng báo cáo trình Thủ trưởng Bộ Tư lệnh BĐBP báo cáo Bộ Quốc phòng về nội dung tổng kết 10 năm thực hiện 3 văn kiện pháp lý về biên giới đất liền Việt Nam-Trung Quốc. Bộ Tham mưu đã triển khai thực hiện một số nhiệm vụ:

Một là, xây dựng đề cương báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện 3 văn kiện pháp lý về biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc.

Hai là, hướng dẫn, chỉ đạo Bộ Chỉ huy BĐBP 7 tỉnh biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương và các cơ quan, đơn vị liên quan tiến hành tổng kết, đánh giá tình hình sau 10 năm quản lý biên giới và triển khai 3 văn kiện pháp lý về biên giới trên địa bàn.

Ba là, phối hợp với các cơ quan, đơn vị tiến hành tổ chức họp tổng kết, đánh giá tình hình sau 10 năm quản lý biên giới và triển khai 3 văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc tại cơ quan Bộ Tư lệnh, mời cơ quan Bộ Quốc phòng, Ủy ban biên giới, Bộ Ngoại giao và các tỉnh biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc đến dự và tham gia tham luận.

Trên cơ sở đó, Bộ Tham mưu sẽ tổng hợp dự thảo báo cáo của Bộ Quốc phòng về tổng kết công tác quản lý biên giới trên đất liền sau 10 năm hoàn thành công tác phân giới, cắm mốc và thực hiện 3 văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc trình Thủ trưởng Bộ Tư lệnh để báo cáo Thủ trưởng Bộ Quốc phòng trong tháng 8-2019. 

- Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

Trần Đức (thực hiện)