Nghị lực của cậu bé mù chữ

Sinh ra trong một gia đình nghèo ở bản Long Ke (xã Huổi 1, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La), cậu bé Hờ A Thành không được đến trường. 12 tuổi, Hờ A Thành mới được cha dẫn đi bộ 25 cây số đường rừng về Trường Nội trú thiếu nhi dân tộc (ở thị trấn Sông Mã) bắt đầu học lớp vỡ lòng. Đến tuổi 24, thì chàng thanh niên Hờ A Thành mới tốt nghiệp cấp ba. Anh vẫn muốn học nữa, nhưng nhìn gia cảnh nhà mình, anh đành gác lại ước mơ giúp bố mẹ sửa lại mái bếp, trồng thêm ngô sắn, nuôi thêm con lợn để rồi 26 tuổi, anh mới yên tâm đăng kí nhập ngũ vào BĐBP Sơn La.

Nhanh nhẹn, lại có năng khiếu, có trình độ văn hóa, Binh nhất Hờ A Thành được Bộ Chỉ huy BĐBP Sơn La cử đi học Trường Trung cấp Truyền hình tại tỉnh Hà Tây (cũ). Anh nhớ mãi lời của thủ trưởng Cục Chính trị dặn dò trước khi nhập học: “Các cháu được cử đi học là để tạo nguồn về phục vụ cho BĐBP, cũng chính là phục vụ cho đồng bào ở Sơn La. Thế nên mọi người sẽ phải cố gắng rất nhiều đấy”.

Chuyện 24 tuổi mới hết lớp 12 làm nhiều người bất ngờ, đến khi 42 tuổi, Thiếu tá Hờ A Thành lại bắt đầu làm sinh viên càng khiến nhiều người khâm phục. Năm 2016, anh theo học tại Đại học Khoa học xã hội và nhân văn (đào tạo tại thành phố Sơn La), tuy nhiên, khi chỉ còn 1 năm nữa tốt nghiệp, anh chuyển công tác về Đồn Biên phòng Mường Lèo - cách thành phố gần 200 cây số. Đã có người tưởng Thiếu tá Hờ A Thành sẽ bỏ cuộc, nhưng anh đã không làm vậy. Cứ 4 giờ sáng thứ 7, trời mưa cũng như trời nắng, rét mướt hay nóng đổ lửa, anh đi xe máy từ xã Púng Bánh ra thành phố Sơn La và sáng thứ 2 cũng khung giờ đấy quay trở lại đồn tiếp tục công tác. Và ở tuổi 46, Thiếu tá Hờ A Thành nhận tấm bằng cử nhân loại Giỏi.

Thiếu tá Hờ A Thành nhận công tác tại Đồn Biên phòng Mường Lèo đúng dịp đơn vị đang triển khai các lớp học xóa mù cho bà con người Mông trên địa bàn. Năm 2020, anh nhận phụ trách lớp học xóa mù tại bản Huổi Áng. Lớp học bế giảng, anh lại sang dạy chữ cho bà con ở Huổi Lạ và giờ đây, anh gắn bó với bà con bản Phá Khoang. Bản biên giới xa xôi và đường đi lại là những con đường đất đỏ, chỉ một cơn mưa đã trở thành dòng sông bùn, thế nhưng, chưa khi nào thầy giáo Thành nản lòng, dù không ít lần anh phải đi theo cung đường rất… lạ.

Từ đơn vị, anh đi xe máy sang cửa khẩu Huổi Puốc (tỉnh Điện Biên), rồi đi vào đường tuần tra biên giới để quay lại Sơn La mới vào được Huổi Lạ. Hè vừa rồi, anh trai của Thiếu tá Hờ A Thành phải về điều trị tại Bệnh viện Lao Phổi Trung ương. Trước nay chỉ có Thiếu tá Hờ A Thành từng đi xa nên nhận trách nhiệm đưa anh trai về Hà Nội.

Tối thứ 7, cả nhà lên xe đêm, để kịp sáng chủ nhật cho anh trai nhập viện, nhưng ngay tối chủ nhật, anh bắt xe quay lại Sơn La để tối thứ 2 kịp có mặt ở Pá Khoang. Hỏi sao phải gấp gáp thế, anh bảo: “Lớp mới mở, nghỉ lâu bà con sẽ quên cái chữ mất”.

Bài học của thầy giáo Biên phòng

Ban đầu, chỉ có 34 người ở Pá Khoang đăng kí theo học, nhưng khi thấy mọi người đến lớp, người ở nhà không thể ngồi yên liền tới xin thầy giáo được đi học. Thêm người là thêm việc, thêm vất vả, thế nhưng Thiếu tá Hờ A Thành đã không từ chối mà nhận lời ngay. Đi học rồi mới thấy, đến lớp không chỉ vui vì được học chữ, mà còn vì những câu chuyện của thầy giáo Thành.

Những câu chuyện thầy Thành kể chẳng đâu xa, chỉ ở ngay huyện Sốp Cộp này thôi và những tấm gương đều là người Mông cả. Đó là người Mông ở bản Pá Thóng (xã Mường Và, huyện Sốp Cộp) tha thiết viết đơn gửi Đồn Biên phòng Nậm Lạnh trình bày nguyện vọng được học chữ. Và nhất là có rất nhiều người con ưu tú của dân tộc Mông đã trở thành sĩ quan quân đội, trong đó có nhiều người trở thành cán bộ BĐBP. Và người Mông ở Pá Khoang mình cũng đâu kém ai.

“Chúng ta đi học để không còn mang tiếng mù chữ, tự viết được cái tên, biết làm phép tính. Biết chữ rồi, dù đi đâu trên đất nước này cũng không phải sợ, phải ngại. Có cái chữ, chúng ta sẽ biết được nhiều điều hơn, giúp được nhiều người hơn”. Nghe Thiếu tá Hờ A Thành nói, mọi người chợt hiểu và càng quyết tâm hơn. Bởi vậy mà, theo kế hoạch ban đầu, lớp học duy trì từ tối thứ 2 đến thứ 6, ngày cuối tuần sẽ nghỉ, nhưng các học viên đề nghị thầy giáo Thành dạy thêm vào tối thứ 7.

Thực ra, bà con người Mông ở Phá Khoang quý mến Thiếu tá Hờ A Thành không chỉ vì là người thầy giáo, mà còn vì việc trong bản nhưng anh luôn xông xáo làm như thể là việc của cá nhân mình. Thấy đường đi học của bà con nhỏ, cây cối um tùm, anh cũng bỏ tiền ra thuê máy xúc gạt cho phẳng. Đến ngày gieo hạt, thầy giáo Thành cũng lên nương từ sáng đến chiều. Ngày làm cỏ, thầy giáo Thành cũng cũng không vắng bóng. Cứ nhà ai neo người, nhà ai cần, thầy giáo Thành lại chủ động đến giúp. Bài học “3 bám, 4 cùng” nay trở thành công việc cụ thể. Thương thầy giáo tối lên lớp, ban ngày còn lên nương giúp cho bà con, thế nên lớp học lúc nào cũng đủ sĩ số.

Mấy hôm nay, ngoài giờ lên lớp, Thiếu tá Hờ A Thành bận bịu với việc làm chuồng để nuôi gà, ngan, vịt. Mỗi công đoạn, anh lại gọi người đến “giúp một tay”, nhưng thực chất là để mọi người biết cách làm cũng như thấy việc nuôi nhốt sẽ đem lại hiệu quả cao hơn thả rông. Trong thực tế, việc chuyển đổi cây trồng, vật nuôi đối với đồng bào vốn không dễ dàng khi nó đã ăn sâu vào ý thức từ lâu. Những người lính Biên phòng chưa khi nào nản lòng, cứ ngày này qua tháng khác tuyên truyền, vận động cho bà con, như cơn mưa dầm thấm lâu và đến một ngày nào đó, bà con sẽ nhận ra việc cần thay đổi. Bản Pá Khoang sau nhiều năm chỉ trồng lúa nương và ngô thì năm nay đã nghe lời vận động của cán bộ BĐBP trồng thêm sắn cao sản để tăng thu nhập. Cứ như thế, người lính Biên phòng cần mẫn, cẩn thận xây đắp tình quân dân nơi biên giới ngày càng khăng khít, gắn bó.

Trúc Hà