Vườn quốc gia Pù Mát có diện tích tự nhiên trên 94.000ha, phân bố theo tuyến biên giới Việt Nam - Lào thuộc địa bàn các huyện Anh Sơn, Con Cuông và Tương Dương với hệ thực vật và động vật phong phú, được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An, đóng vai trò quan trọng đối với việc điều hòa khí hậu, cung cấp nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt cho nhân dân địa phương trong vùng. Vườn quốc gia Pù Mát còn là địa chỉ bảo tồn các loại động vật quý hiếm đang bị đe dọa tuyệt chủng như sao la, voi, gấu, các loài linh trưởng và tê tê...

Xác định tầm quan trọng của Vườn quốc gia Pù Mát, chính quyền, nhân dân trên địa bàn luôn quyết tâm hỗ trợ các lực lượng chức năng bảo vệ, phát triển khu dự trữ sinh quyển quý giá. Tuy nhiên, trên thực tế, công tác bảo vệ Vườn quốc gia Pù Mát cũng đang gặp phải không ít thách thức, khó khăn như: Diện tích tự nhiên rộng lớn, địa hình rừng núi hiểm trở, sinh sống trong vùng lõi và vùng đệm chủ yếu là đồng bào các dân tộc thiểu số với đời sống còn nhiều khó khăn, nhận thức pháp luật còn hạn chế. Vẫn còn một bộ phận nhân dân vì mưu sinh, nhận thức hạn chế nên đã lén lút vào rừng khai thác gỗ, săn bắt động vật hoang dã trái phép...

Căn cứ vào tình hình thực tế, trong những năm qua, Ban Quản lý Vườn quốc gia Pù Mát đã triển khai đồng bộ các biện pháp để bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên thuộc khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An. Trong đó, Ban Quản lý Vườn quốc gia Pù Mát chú trọng triển khai thực hiện hiệu quả quy chế phối hợp với các đồn Biên phòng: Phúc Sơn, Môn Sơn, Châu Khê, Tam Quang, Tam Hợp (BĐBP Nghệ An) và chính quyền địa phương có địa giới tiếp giáp để bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên ở khu vực biên giới.

Trên cơ sở quy chế phối hợp, các đội, trạm Kiểm lâm của Vườn quốc gia Pù Mát thường xuyên phối hợp với các đồn Biên phòng tuần tra biên giới, kết hợp bảo vệ rừng, kiểm tra, kiểm soát lâm sản, ngăn chặn và xử lý các hành vi xâm hại rừng; phối hợp điều tra, xác minh, xử lý các vụ việc vi phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực lâm nghiệp. Bên cạnh đó, các đơn vị BĐBP Nghệ An và Ban Quản lý Vườn quốc gia Pù Mát thường xuyên tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng cho cán bộ, chiến sĩ, công viên chức, cộng đồng dân cư. Hai lực lượng đã tham mưu cho chính quyền địa phương tổ chức thành lập tổ, đội xung kích nòng cốt, huấn luyện diễn tập thực binh phòng cháy, chữa cháy rừng trên địa bàn dân cư.

Ông Trần Xuân Cường, Giám đốc Vườn quốc gia Pù Mát cho biết: “Trên cơ sở quy chế phối hợp, Ban Quản lý Vườn quốc gia Pù Mát và các đồn Biên phòng đã thực hiện rất hiệu quả nhiệm vụ được giao. Chúng tôi đã tổ chức hàng trăm buổi tuyên truyền pháp luật cho nhân dân tại địa phương, hàng trăm cuộc tuần tra biên giới kết hợp với bảo vệ rừng đầu nguồn. Từ năm 2021 đến nay, các tổ, đội Kiểm lâm của Vườn quốc gia Pù Mát đã phối hợp với các đồn Biên phòng phát hiện, xử lý 18 vụ/25 đối tượng xâm phạm tài nguyên rừng, trong đó, xử phạt vi phạm hành chính 16/21 đối tượng, khởi tố hình sự 2 vụ/4 đối tượng. Các đối tượng bị xử lý chủ yếu về hành vi khai thác, vận chuyển gỗ, săn bắt động vật hoang dã trái phép”.

Điển hình trong công tác bảo vệ Vườn quốc gia Pù Mát là Đồn Biên phòng Môn Sơn. Cùng với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, đảm bảo an ninh, trật tự tại địa bàn, đơn vị đã phối hợp chặt chẽ với Ban Quản lý Vườn quốc gia Pù Mát để bảo tồn, phát triển rừng đầu nguồn. Khu vực rừng đầu nguồn biên giới trên địa bàn do đơn vị phụ trách có nhiều loại gỗ quý hiếm, đa dạng các loài động vật hoang dã. Trong vùng lõi và vùng đệm của Vườn quốc gia Pù Mát chủ yếu là địa bàn định cư của đồng bào dân tộc Thái và Đan Lai, cuộc sống người dân phụ thuộc cơ bản vào sản xuất nông nghiệp. Nguy cơ cháy rừng vào mùa khô do người dân phát rừng làm rẫy, đốt rác sinh hoạt cũng rất lớn. Điều đó khiến cho công tác bảo vệ rừng trên địa bàn gặp phải không ít khó khăn, thách thức.

Thượng tá Đặng An Sơn, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Môn Sơn cho biết: “Trong những năm qua, cùng với công tác phối hợp tuần tra, bảo vệ biên giới và rừng đầu nguồn, đơn vị cùng với Ban Quản lý Vườn quốc gia Pù Mát đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền pháp luật cho nhân dân, trong đó, chú trọng tuyên truyền cho bà con hiểu rõ tầm quan trọng về bảo vệ rừng, bảo vệ động vật hoang dã và phòng, chống cháy rừng. Nhờ đó, đơn vị đã kịp thời phát hiện, ngăn chặn nhiều vụ việc vi phạm lâm luật; tình trạng xâm hại rừng, làm ảnh hưởng đến nguồn tài nguyên thiên nhiên trong khu vực Vườn quốc gia Pù Mát đã giảm xuống đáng kể”.

Viết Lam