Ở nước ta hiện nay, VTN/TN là nhóm dân số chiếm số lượng lớn. Về đặc điểm tâm, sinh lý, VTN/TN là giai đoạn chuyển tiếp giữa trẻ em và trưởng thành, các em có nhu cầu tìm hiểu, khám phá bản thân, bắt đầu có những rung động đầu đời. Khi có vấn đề tế nhị, các em thường tìm đến bạn bè để chia sẻ chứ rất ít khi cởi mở với người lớn. Chính vì vậy, bố mẹ, gia đình, thầy cô phải thực sự quan tâm, lắng nghe, gần gũi để các em tin tưởng và mở lòng.

Em Đoàn Như Trang, 16 tuổi, ở thành phố Thanh Hóa chia sẻ, với những thay đổi của cơ thể ở lứa tuổi dậy thì, em thường tra cứu trên mạng, hoặc trò chuyện, hỏi bạn bè chứ không nói với bố, mẹ hay cô giáo. Chia sẻ của em Đoàn Như Trang cũng là tâm sự của nhiều các bạn lứa tuổi VTN/TN khác. Bố mẹ và thầy cô thường bận rộn với công việc, cuộc sống thường ngày, rất ít có thời gian cho các em ở lứa tuổi VTN/TN. Để chăm sóc tốt hơn về SKSS, những bậc cha mẹ, thầy cô cần phải thay đổi tư duy, không được lảng tránh những vấn đề tế nhị, nhạy cảm, thầm kín mà các em thắc mắc. Thậm chí, bố mẹ cần phải chủ động khơi gợi, gợi mở để hỏi các em về những điều đó.

Trong bối cảnh hiện nay, cuộc sống hiện đại với nhiều tiện ích, nhưng cũng mang lại nhiều cám dỗ đối với lứa tuổi VTN/TN, chính vì vậy, phụ huynh và thầy cô giáo cần “vẽ” đúng “đường cho hươu chạy” thay vì cấm đoán và lảng tráng. Đặc biệt là vấn đề trẻ VTN quan hệ tình dục khi chưa có hiểu biết đầy đủ về SKSS, xảy ra tình trạng mang thai ngoài ý muốn và các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Đây là một vấn đề đáng lo ngại, sẽ mang lại những hậu quả không mong muốn, ảnh hưởng đến chính tương lai của các em.

Một trong những phương pháp giúp nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi là đẩy mạnh tuyên truyền, có sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội, nhất là đưa giáo dục giới tính vào môi trường gần gũi nhất đối với các em là trường học.

Tại các nhà trường cần tăng cường tổ chức các cuộc nói chuyện chuyên đề về SKSS, tâm sinh lý lứa tuổi VTN/TN, trong đó có sự tham gia của các chuyên gia, bác sĩ tâm lý lồng ghép các cuộc thi hái hoa dân chủ, rung chuông vàng... Hoặc lồng ghép với chuyện về chăm sóc SKSS vào các tiết dạy có liên quan hay sinh hoạt lớp. Đồng thời, ở mỗi trường cũng cần có giáo viên làm công tác tham vấn tâm lý đối với học sinh. Ngoài ra, các trường học cũng nên sử dụng mạng xã hội làm kênh thông tin cho học sinh như thành lập Fanpage Facebook, Zalo, Instagram,… đăng tải các thông tin về hoạt động tại trường cũng như thông tin về chăm sóc SKSS VTN/TN để các em nắm bắt.

Nội dung tuyên truyền cần tập trung vào các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục, khám sức khỏe tiền hôn nhân, tình trạng lây nhiễm HIV trong học đường, các biện pháp phòng tránh thai, các yếu tố nguy cơ có khả năng có thai, các cách chủ động bảo vệ bản thân, phòng tránh nguy cơ bị xâm hại tình dục,… Với sự nỗ lực của các cấp, các ngành trong công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức trong việc giáo dục kỹ năng sống, chăm sóc SKSS, các bạn trẻ, nhất là đối tượng học sinh từng bước có nhận thức đầy đủ về giới tính, hướng đến lối sống lành mạnh và biết cách bảo vệ bản thân.

Công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản VTN/TN là một chặng đường dài hơi, cần sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình. Trong đó, giáo dục giới tính là hoạt động cần thiết, các bậc phụ huynh, thầy cô nên gần gũi, cởi mở hơn để hỗ trợ, định hướng cho các em. Nhà trường, gia đình và xã hội cần kết nối chặt chẽ để công tác chăm sóc SKSS VTN/TN ngày càng hiệu quả, đồng hành cùng sự phát triển của các em, vì một thế hệ tương lai tốt đẹp, góp phần nâng cao chất lượng dân số Việt Nam trong tương lai.

Tuấn Khang