Chợ phiên Mai Châu ở trung tâm thị trấn Mai Châu, nơi có thung lũng Mai Châu vốn là điểm dừng chân lý tưởng của du khách mọi miền. Khi đến với Mai Châu vào những ngày cuối tuần, ngoài việc nghỉ ngơi, thăm thú không gian yên bình và thơ mộng của các bản làng Mai Châu như bản Lác, bản Pom Coọng thì chợ phiên là điểm thu hút đông đảo du khách.

Chợ phiên Mai Châu được lập nên ở một khoảnh đất rộng giữa bốn bề là những triền núi nhấp nhô, quanh năm bảng lảng, bồng bềnh mây núi. Điều đặc biệt, xung quanh chợ là những hàng ban trắng, ban đỏ tuyệt đẹp gợi lên sắc màu Tây Bắc. Đó là điểm khác biệt và độc đáo của chợ phiên Mai Châu. Vào mùa ban nở, không gian chợ phiên như được tô điểm bởi sắc ban trắng, hồng, đỏ của những cây ban nơi triền núi, làm đậm nét hơn văn hóa của đồng bào dân tộc Thái, vốn là cư dân chính của xứ sở này.

Nếu muốn chiêm ngưỡng sự đông vui, tấp nập và nét văn hóa của chợ phiên Mai Châu, bạn nên đi chợ vào thời điểm cuối tuần, nhất là vào sáng Chủ nhật, vì đây là thời điểm đồng bào Thái từ trong các bản làng đến chợ phiên đông nhất. Ngay từ sáng sớm, khi mây trời còn bồng bềnh quanh những triền núi, đồng bào Thái đã nô nức đi chợ phiên. Ở đây, đồng bào Thái xuống chợ phiên không chỉ là chuyện mua bán hàng hóa, mà còn là để giao lưu, trao đổi tâm tư, tình cảm sau một tuần, một tháng. Vì thế, chợ phiên nơi đây có những nét đồng nhất với những phiên chợ ở vùng cao Tây Bắc và có những nét văn hóa bản địa của đồng bào dân tộc Thái được thể hiện tại chợ phiên.

Bước vào không gian chợ phiên Mai Châu, du khách như lạc vào một miền văn hóa vô cùng phong phú và độc đáo. Đó là sự hiện diện của văn hóa trang phục, văn hóa giao tiếp, văn hóa ẩm thực, cách mua bán, trao đổi... được tổng hòa trong văn hóa chợ phiên. Ngay từ cách ăn mặc của đồng bào Thái khi đến chợ đã gợi lên sự độc đáo trong văn hóa trang phục bản địa. Rồi trong không gian chợ, có bày bán các món ăn, không gian ẩm thực ở góc chợ là nơi diễn xướng của văn hóa ẩm thực nơi đây. Du khách có thể gặp và thưởng thức các món ăn ở chợ phiên như cá nướng, gà nướng, bánh ngải, bánh nếp, phở, xôi ngũ sắc... Mỗi món ăn có một dư vị riêng chỉ có ở xứ sở này.

Nét hấp dẫn nhất của phiên chợ phải kể đến hàng hóa được bày bán ở chợ phiên Mai Châu. Đó đều là các sản vật được đồng bào Thái trồng cấy, chế biến rồi mang bán tại đây. Vì thế, khi bước chân vào không gian phiên chợ, bạn sẽ cảm nhận được sự tươi non trong những sản vật nông nghiệp như rau, củ, quả, sự đa dạng trong các mặt hàng như thịt lợn, gà, vịt, cá, cua, ốc, ếch... Vào những mùa đặc trưng như mùa măng, mùa dưa núi, mùa bí đỏ... thì chợ phiên Mai Châu như tràn ngập những mặt hàng này, người mua có thể thỏa sức để lựa chọn. 

Nét bình dị của chợ phiên Mai Châu được toát lên từ sự đơn giản, mộc mạc của những mặt hàng. Phiên chợ này từ lâu đã giữ được nét tự nhiên vốn có bởi không có những lán, quán được dựng lên, trừ không gian ẩm thực mà khi đến chợ, đồng bào vùng cao chọn những khoảnh đất bằng phẳng rồi trải sản vật xuống bày bán theo hàng lối. Có khu bán rau, củ, quả riêng, có khu bán gà, vịt riêng. Cư dân nơi đây rất mến khách và cởi mở khi bán hàng, không nói thách, không kì kèo mà chỉ nói một giá, nếu khách đồng ý thì chọn mua. Nếu cần hiểu biết về một món ăn mà mình chưa rõ, bạn có thể nhờ người bán giới thiệu và hướng dẫn cách chế biến. 

Bao quanh chợ phiên là những hàng ban xanh tốt. Vào mùa trổ hoa, những cánh ban trắng hồng, mỏng manh rung rinh trước làn gió núi gợi lên nét đẹp hoang sơ, thơ mộng. Sáng sớm hay chiều về, mây núi sà xuống bồng bềnh khiến cho chợ phiên trở nên huyền ảo đến lạ thường. Du khách mọi miền khi đến Mai Châu luôn háo hức  tìm đến chợ phiên như một điểm hẹn văn hóa nơi thung lũng thần tiên này. 

Nguyễn Thế Lượng