Nghệ sĩ Ma Thị Nết (nghệ danh Hồng Nết) sinh năm 1987, là người dân tộc Tày tại huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. Bố chị mất từ năm chị học lớp 9, nhà có 3 chị em, trong khi mẹ chị không có nghề nghiệp ổn định. Sau đó, mẹ chị đã quyết định cho chị đi học tại Trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Việt Bắc. Đó cũng là nguyện vọng của cô bé Nết ngày ấy. Trong 4 năm học tại trường, chị có tình cảm với bạn trai cùng lớp là nghệ sĩ Tải Đình Hà (nay là Đội trưởng Đội múa, Đoàn Nghệ thuật tỉnh Hà Giang), thế nên đến năm 2007, chị đã theo chồng về công tác tại Đoàn Nghệ thuật tỉnh Hà Giang. Hơn 10 năm gắn bó với mảnh đất này, chị đã vô cùng yêu mến con người, bản sắc văn hóa nơi đây và chị luôn cố gắng đưa những cảm xúc ấy vào công việc nghệ thuật của mình.

Trong quá trình biểu diễn, nghệ sĩ Ma Thị Nết đã giành được một số giải thưởng như: Huy chương Vàng cho các sô lô múa “Lửa thiêng”, “Hội ngộ”, “Trống thần”, Huy chương Bạc sô lô múa “Khúc tự tình trên đá”... tại các cuộc thi nghệ thuật ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quốc do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức. Không những vậy, ở lĩnh vực biên đạo, chị cũng giành được một số giải thưởng như: Huy chương Vàng múa “Lửa thiêng”, Huy chương Bạc múa “Khát mưa”, “Hồn trống”, Huy chương Đồng múa “Duyên”... Ngoài ra, chị còn giành được nhiều giải thưởng, huy chương ở địa phương cũng như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Chính những thành tích đặc biệt ấy, Ma Thị Nết đã được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 2019, khi ấy chị mới 32 tuổi.

Tham gia biểu diễn và biên đạo nhiều tác phẩm múa, nghệ sĩ Ma Thị Nết tâm đắc nhất là tác phẩm múa “Hồn trống” mà chị vừa sáng tác và biểu diễn để tham gia Hội diễn Ca múa nhạc toàn quốc vừa qua. Tác phẩm nói về đôi trống của dân tộc Lô Lô. Chị cùng nghệ sĩ nam hóa thân vào vai 1 trống đực, 1 trống cái. Khi hóa thân thành linh hồn của trống, chị đã hóa thân hết mình và cũng cảm thấy đã toát ra được niềm tự hào, linh thiêng của dân tộc Lô Lô.

Nghệ sĩ Ưu tú Ma Thị Nết cho rằng, với một tỉnh có nền văn hóa các dân tộc nhiều màu sắc và nhiều dân tộc còn chưa được khai thác về mảng văn hóa dân gian thì không chỉ giới thiệu về những mặt nguyên sơ mà phải phát triển làm sao phù hợp để du khách dễ cảm nhận và hiểu thêm văn hóa của các dân tộc đó.

“Qua sưu tầm và tìm hiểu có nhiều dân tộc rất ít chất liệu, nhiều dân tộc phải đi đến từng nhà dân gặp mặt và trò chuyện với những người già trong làng để tìm hiểu về phong tục tập quán nơi đây và từ đó, mình đã nghĩ đến là phải chuyển thể những nét văn hóa đó vào những tác phẩm múa. Tuy nhiên, đây là công việc cần đào sâu suy nghĩ, tìm tòi và điều tiên quyết là phải giữ được những nét đặc sắc của các dân tộc nơi đây” - nghệ sĩ Ma Thị Nết bộc bạch.

Với nhiều người, nếu không hiểu về múa thì sẽ nghĩ là đơn giản, ai cũng có thể làm được nhưng theo Nghệ sĩ Ưu tú Ma Thị Nết thì để trở thành nghệ sĩ múa không hề dễ. Ngoài việc phải theo học những năm tháng vất vả thì người nghệ sĩ phải có tố chất, năng khiếu sẵn có. Nếu không chăm chỉ và yêu nghề thì sẽ không thể trở thành nghệ sĩ múa được.

“Để có được những tiết mục biểu diễn như “chim công” trên sân khấu, người nghệ sĩ phải khổ luyện không ngừng, phải đổ mồ hôi và có thể là máu. Như trong múa solo, bạn diễn nam phải có cùng hơi thở, nhịp điệu, nếu không kịp bê đỡ trên cao thì rất dễ rơi xuống đất gây chấn thương. Nhẹ có thể bị trật khớp, nặng có thể... từ giã sự nghiệp. “Trong nghệ thuật múa, diễn viên không chỉ thể hiện qua đôi chân, đôi tay mà còn phải qua hơi thở, qua gương mặt truyền tải được thông điệp đến khán giả. Bởi thế, nghệ sĩ phải dẻo dai, kiên trì và phải có sức khỏe thật tốt” - nữ nghệ sĩ bộc bạch.

Thời gian vừa qua, do dịch bệnh phải giãn cách xã hội nên những hoạt động văn hóa, văn nghệ đều phải dừng lại. Tuy không được đi biểu diễn thường xuyên nhưng nghệ sĩ Ma Thị Nết và các nghệ sĩ ở Đoàn Nghệ thuật tỉnh Hà Giang vẫn hằng ngày miệt mài trên sàn tập hoặc bất kể nơi đâu để mong chờ ngày khi dịch bệnh đi qua lại được cống hiến hết mình trên sân khấu. Và hiện nay, khi dịch bệnh đã dần được kiểm soát, chị và các đồng nghiệp đang chuẩn bị cho ra mắt công chúng những tiết mục đặc sắc, mang đậm nét văn hóa của Hà Giang.

Nghệ sĩ Ma Thị Nết cũng luôn đau đáu khi hiện nay nhu cầu của đồng bào các dân tộc ở Hà Giang ngày càng nâng lên, đòi hỏi những người làm công tác nghệ thuật phải không ngừng “làm mới” mình, thậm chí phá cách để tạo ra những “món ăn tinh thần” bổ ích, giàu chất lượng nghệ thuật. “Nghệ thuật múa luôn rất khắc nghiệt và chúng tôi luôn ý thức được điều đó. Mỗi tiết mục chúng tôi thực hiện là tâm huyết, trí tuệ, là tình yêu, trách nhiệm và nỗi trăn trở với việc gìn giữ văn hóa của mảnh đất địa đầu Tổ quốc” - Nghệ sĩ Ưu tú Ma Thị Nết tâm sự.

Ngô Khiêm