Biên phòng - Má A Nủ, sinh năm 1994, người dân tộc Mông, Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) H’Mông Cát Cát (tại bản Cát Cát, xã San Sả Hồ, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai), là người đã tìm tòi, phát triển, chưng cất những cây thuốc dân gian thành các sản phẩm tinh dầu dược liệu có giá trị kinh tế cao, góp phần quảng bá các bài thuốc cổ truyền của dân tộc. Hiện, mỗi năm HTX của anh thu về 300 đến 350 triệu đồng.
Dám nghĩ dám làm
Má A Nủ trải lòng về cơ duyên đến với nghề chưng cất tinh dầu dược liệu: “Năm 2013, anh tôi và bạn của anh ấy mang một nồi chưng cất tinh dầu nhỏ về bản, tôi cũng phụ giúp anh nấu tinh dầu. Sau một thời gian ngắn, anh tôi không làm nữa, tôi đã thay anh chưng cất tinh dầu và nghiên cứu các sản phẩm mới”. Với sự nhanh nhạy và ham học hỏi, Nủ nhận thấy đây là một cơ hội tốt để phát triển nghề mới tại Sa Pa. Sinh ra và lớn lên nơi núi rừng Sa Pa, làm bạn với cây cỏ thiên nhiên nên không khó khăn để Nủ nhận ra rằng, cây màng tang, chùa dù và các loại thảo dược quý trong bài thuốc tắm của người Dao đỏ vừa có dược tính tốt, vừa có giá trị kinh tế cao, giúp chữa bệnh, làm đẹp, nguyên liệu lại dồi dào. Anh quyết tâm hoàn thiện sản phẩm từ các loại dược liệu này và đây cũng chính là sản phẩm đặc trưng của HTX H’Mông Cát Cát.
Năm đầu tiên, HTX H’Mông Cát Cát đi vào sản xuất, sản phẩm được bán cho du khách trong khu du lịch Cát Cát. Thời gian khởi đầu đó, Má A Nủ luôn trong tình trạng áp lực và “căng như dây đàn”, bởi không có nhiều đơn đặt hàng, khách hàng chưa biết tới sản phẩm của HTX H’Mông Cát Cát nhiều, công việc sản xuất cầm chừng. Dù khó khăn chồng thêm khó khăn, nhưng Má A Nủ vẫn quyết tâm tìm mọi cách để khách hàng biết đến sản phẩm của mình. Anh chia sẻ: “Khách du lịch đến Sa Pa là đối tượng đầu tiên tôi hướng tới. Qua các mối quen biết, tôi gửi bán sản phẩm tại các địa điểm du lịch”. Năm 2014, HTX H’Mông Cát Cát bắt đầu đi vào sản xuất quy mô lớn hơn và có lãi. Số lãi đó vừa vặn trả nợ và để tái sản xuất. Vậy là xưởng chưng cất tinh dầu dược liệu đầu tiên tại bản Cát Cát ra đời, Má A Nủ là người có công khi góp phần phát triển nghề trồng cây dược liệu tại xã San Sả Hồ.
Vạn sự khởi đầu nan, sang năm 2015, mức tiêu thụ sản phẩm của HTX H’Mông Cát Cát chỉ tăng nhẹ, không như ý muốn. Đầu năm 2016, bằng một sự tình cờ, Nủ và các bạn của mình trong HTX biết đến một phiên chợ thực phẩm sạch ở thành phố Hồ Chí Minh và mạnh dạn tham gia, qua đó mở ra cơ hội tiếp cận với khách hàng khu vực phía Nam và các tỉnh khác. Bước ngoặt lớn là vào tháng 10-2016, HTX H’Mông Cát Cát tham dự cuộc thi Dự án Khởi nghiệp do Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và hỗ trợ doanh nghiệp (BSA) tổ chức. Tại đây, Nủ và các bạn trong HTX có cơ hội giao lưu với nhiều chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp, kinh tế, để học hỏi tăng thêm kiến thức. Đến nay, HTX H’Mông Cát Cát có các chi nhánh phân phối tinh dầu và các sản phẩm từ thảo dược tại Hà Nội, Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh và một số spa, khách sạn ở các tỉnh khác. Bên cạnh chế biến thảo dược thành tinh dầu dược liệu, HTX H’Mông Cát Cát còn sản xuất các sản phẩm chăm sóc da như muối ngâm chân thảo dược, xà bông handmade tự nhiên, dầu xoa bóp...
Nghĩ khác, làm khác để tạo thương hiệu
Gần 5 năm bước chân vào con đường khởi nghiệp, HTX H’Mông Cát Cát là một trong những cơ sở sản xuất tinh dầu dược liệu uy tín trên địa bàn huyện Sa Pa. Chia sẻ về việc tạo dựng thương hiệu riêng, Má A Nủ cho biết: “Tạo thương hiệu là tạo được ấn tượng tốt về sản phẩm trong lòng người tiêu dùng, để khách hàng luôn nhớ tới và tin cậy”. Sản phầm của HTX H’Mông Cát Cát được làm từ các loại thảo dược thiên nhiên mang đặc trưng của rừng núi và rất quen thuộc với người Mông như cây chùa dù, màng tang, sả chanh... khiến khách hàng yên tâm về nguồn gốc nguyên liệu. Bên cạnh đó, các sản phẩm của HTX H’Mông Cát Cát còn được đầu tư về bao bì, mẫu mã theo xu hướng hạn chế túi ni-lông. Các sản phẩm được đóng gói trong bao bì bằng giấy kraft tái chế, với những họa tiết về hoa lá đặc trưng của Sa Pa và mô phỏng hoa văn độc đáo trên váy áo thổ cẩm của người dân tộc Mông.

Gây dựng HTX H’Mông Cát Cát đối với Má A Nủ không chỉ đơn thuần là kinh doanh. Anh tâm niệm: “Tôi thay đổi và mong muốn người khác cũng thay đổi bằng cách giúp đỡ họ. Tôi hi vọng, HTX H’Mông Cát Cát sẽ là một cơ hội tốt đối với các bạn người dân tộc như mình. Tôi muốn chứng minh rằng, không quan trọng bạn xuất thân từ đâu mà là bạn muốn trở thành ai và cố gắng như thế nào để đạt được điều đó. Dù có nhiều khó khăn, vất vả trong công việc như nguyên liệu đầu vào chưa ổn định, hạn chế vốn, thiếu kinh nghiệm quản lí..., nhưng tôi và nhóm bạn của mình không ngại khó, tích cực tìm tòi nghiên cứu, giúp đỡ, hỗ trợ nhau. Mình cứ đi chậm mà chắc, không bao giờ bước lùi”. Ngoài việc giúp cho bà con tại Sa Pa tăng thu nhập từ thảo dược, Má A Nủ còn gắn việc sản xuất, quảng cáo thương hiệu với giúp đỡ người kém may mắn. Trong thời gian vừa qua, HTX đồng hành cùng nhóm thiện nguyện Tri thức xanh bán sản phẩm tinh dầu với giá rẻ, số lãi thu về quyên góp cho huyện Mường Lát của tỉnh Thanh Hóa, giúp đồng bào vừa chịu thiệt hại nặng nề do thiên tai, lũ lụt.
“Cái “được nhất” là “Cơ hội quảng bá, giữ gìn các bài thuốc quý của dân tộc mình, đồng thời, đem sản phẩm tốt nhất từ thiên nhiên Sa Pa đến ngôi nhà của mọi người” - Má A Nủ chia sẻ.
Sau 5 năm khởi nghiệp với nghề chưng cất tinh dầu dược liệu, Má A Nủ đã khẳng định được chỗ đứng cho thương hiệu của mình với nhiều chuyến góp mặt quảng bá sản phẩm tại các hội chợ và có lượng khách hàng quen luôn ủng hộ sản phẩm. Bản thân anh cũng nhận được nhiều giải thưởng như: Giải thưởng Lương Định Của, Bằng khen của Ủy ban Dân tộc, trong chương trình “Khát vọng khởi nghiệp: Bừng sáng bản làng”...
Thùy Trang