Ông Sồng A Tủa nhớ lại, năm 1986, khi mới 18 tuổi, ông cùng một số hộ dân xã Hồng Ngài, huyện Bắc Yên khăn gói lên đỉnh núi Pha Luông làm chốn khai hoang, lập nghiệp. Nhưng khi đó, trình độ canh tác lạc hậu, đất đai khô cằn, hoang vu, nên một số hộ dân không mấy mặn mà với việc trồng lúa, hoa màu. Thế là, số hộ này chuyển sang trồng cây thuốc phiện, thậm chí, nhiều gia đình coi đây là nguồn thu nhập chính. Cũng vì thế, nhiều gia đình ở Pha Luông có người nghiện ma túy. Cả bản có 42 hộ, thì có 38 hộ có người nghiện ma túy, bản Pha Luông được xác định là "điểm nóng" về ma túy lúc bấy giờ.

Từ năm 1992, tỉnh Sơn La quyết liệt phòng, chống ma túy, vận động người dân phá bỏ trồng cây thuốc phiện, xây dựng cuộc sống mới. Các cấp, các ngành, chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng đã cùng chung tay giúp bản Pha Luông đẩy lùi tệ nạn ma túy, ổn định tình hình an ninh trật tự tại địa bàn. Anh Sồng A Chống là một trong số những người nghiện lâu năm của bản, được Trưởng bản Sồng A Tủa cùng cán bộ Đồn Biên phòng Chiềng Sơn vận động, sau 2 năm cai nghiện tại Trung tâm cai nghiện tỉnh Sơn La, anh trở về, tiếp tục nhận được sự giúp đỡ của ông Sồng A Tủa.

Hiện giờ, gia đình anh có gần 2 mẫu lúa, 5 con trâu, bò, thu nhập mỗi năm trên 60 triệu đồng. Anh xúc động nói: “Không có Trưởng bản Sồng A Tủa và cán bộ BĐBP thì không biết cuộc đời của tôi còn tối tăm đến đâu nữa. Tôi biết ơn trưởng bản và cán bộ Đồn Biên phòng Chiềng Sơn nhiều lắm”. Cũng từ đó, anh Chống là một thành viên tích cực trong công tác tuyên truyền, vận động bà con tránh xa ma túy, không trồng cây thuốc phiện.

Ông Sồng A Tủa cũng là người tích cực tuyên truyền để bà con thay đổi tập quán, thói quen sản xuất lạc hậu, vận động người nghiện ma túy tự cai tại nhà. Trưởng bản Sồng A Tủa cứ bền bỉ từng ngày đến từng nhà người dân để trò chuyện, nắm bắt tâm tư, vận động người dân từ bỏ ma túy, không tái trồng cây thuốc phiện, rồi học hỏi cách khai hoang ruộng bậc thang, phát triển chăn nuôi và học cách trồng các loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao.

Ông Tủa kể: “Trong một lần ra chợ huyện dự hội chợ, được nghe giới thiệu về hiệu quả của cây chanh leo, tôi đã bỏ tiền mua giống, tìm hiểu kỹ thuật, học cách chăm sóc, làm giàn để trồng sao cho đạt năng suất cao”. Quyết tâm làm giàu, ông Tủa mạnh dạn trồng hơn 200 gốc chanh leo đầu tiên. Vụ mùa năm ấy, ông thu về hơn 100 triệu đồng. Thấy ông Tủa trồng chanh leo hiệu quả, nhiều người dân trong bản cũng làm theo, sau này, cây chanh leo rớt giá dần thì cả bản chuyển sang trồng các loại cây ăn quả khác như xoài, cam, mận hậu và phát triển chăn nuôi.

Hiện nay, cả bản Pha Luông có 60ha ruộng bậc thang, 36ha cây hoa quả, mỗi nhà có ít nhất 5-6 con trâu, bò. Nhiều gia đình được Trưởng bản Sồng A Tủa giúp đỡ đã có đời sống ngày một đi lên, điển hình như gia đình anh Sồng A Xê tích cực khai hoang diện tích lớn ruộng bậc thang để trồng lúa, phát triển đàn trâu, bò 20 con, thu nhập mỗi năm trên 100 triệu đồng. Hay anh Sồng A Chu có diện tích ruộng bậc thang lớn nhất trong bản, có đàn trâu, bò, dê 30 con, thu nhập trên 150 triệu đồng mỗi năm.

Anh Sồng A Chu bày tỏ: “Tôi và nhiều người trong bản biết ơn Trưởng bản Tủa lắm, từ việc vận động bà con khai hoang làm ruộng nước, rồi đến việc trồng cây ăn quả, phát triển chăn nuôi, cái gì người dân không biết, ông Tủa cũng chỉ bảo cho. Cả bản có 86 hộ/515 nhân khẩu thì chỉ còn 6 hộ nghèo, không có hộ cận nghèo”.

Cuộc sống khấm khá dần lên, người dân của bản không còn lo đói nghèo nữa, nhưng Trưởng bản Sồng A Tủa vẫn suy tư, trăn trở và lo lắng khi tệ nạn ma túy vẫn còn, nếu không giải quyết dứt điểm thì có thể một ngày nào đó, cuộc sống cơ cực trước đây sẽ quay trở lại, bao công sức của ông nhiều năm qua cùng với cấp ủy, chính quyền địa phương, BĐBP lại đổ xuống sông, xuống biển.

Nghĩ là làm, ông lại tận tình đến từng nhà khuyên bảo, vận động bà con tích cực tham gia xây dựng bản làng văn hóa, phòng chống tội phạm, đặc biệt là tránh xa tệ nạn ma túy, phối hợp với BĐBP đấu tranh với tội phạm ma túy, giữ gìn an ninh thôn, bản. Thiếu tá Nguyễn Văn Mạnh, nhân viên trinh sát, Tổ trưởng Tổ công tác địa bàn Pha Luông, Đồn Biên phòng Chiềng Sơn chia sẻ với chúng tôi: “Ông Tủa là người có uy tín của bản Pha Luông, hơn 30 năm làm Trưởng bản, ông luôn gương mẫu, đi đầu trong các hoạt động của xã. Ông không những tích cực vận động người dân không mua bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép chất ma túy, mà còn giúp bà con trong bản xóa đói, giảm nghèo, vươn lên làm giàu. Ông chính là "cánh tay nối dài" của BĐBP trong tuyên truyền, vận động người dân không tiếp tay cho tội phạm ma túy, giúp những thanh niên lầm đường, lạc lối trở về với cuộc sống bình thường, từ đó chú tâm làm ăn, lao động sản xuất. Ông Tủa là tấm gương sáng để bà con bản Pha Luông học tập, noi theo”.

Trưởng bản Sồng A Tủa đã 2 lần vinh dự tham gia Chương trình “Gặp mặt người có uy tín toàn quốc” và là một trong những người uy tín tiêu biểu được tôn vinh tại Chương trình “Điểm tựa của bản làng” do Tạp chí Cộng sản phối hợp với Bộ Tư lệnh BĐBP và Ủy ban Dân tộc tổ chức năm 2018, tại Thủ đô Hà Nội. Ông còn được UBND tỉnh Sơn La, BĐBP Sơn La và các cấp chính quyền địa phương tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen về những đóng góp tích cực cho quê hương của mình.

Kim Nhượng