Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, 63% hộ nông dân có diện tích đất nhỏ hơn 0,5ha; 26% có diện tích đất nông nghiệp từ 0,5 - 2ha. Ngoài ra, một hộ có nhiều mảnh đất. Quy mô rất nhỏ, điều này gây ra hạn chế  bất cập trong sản xuất nông nghiệp cũng như khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này.

Ông Hoàng Vũ Quang, Phó Viện trưởng Viện IPSARD cho biết, mặc dù thời gian qua, nhà nước đã có chủ trương chính sách tích tụ ruộng đất theo quy mô lớn, trong những năm gần đây đã có biến chuyển nhưng chưa đáp ưng được kỳ vọng. Nếu giải quyết được bài toán tích tụ ruộng đất thì mới có thể nâng cao được sức cạnh tranh.

Tại hội thảo các chuyên gia đã đưa ra một số đánh giá thị trường đất nông nghiệp Việt Nam cũng như trao đổi về những vướng mắc trong thể chế phát triển thị trường từ vướng mắc chính sách, pháp luật đất đai; các thể chế hỗ trợ phát triển thị trường đất nông nghiệp; các vướng mắc trong quá trình thực hiện ở địa phương.

Theo đó, kinh nghiệm ở các nước có thị trường đất nông nghiệp phát triển để xây dựng và phát triển thị trường đất nông nghiệp, bên cạnh chính sách pháp luật đất đai và các chính sách hỗ trợ khác, cần có các tổ chức hỗ trợ cung ứng hạ tầng phục vụ các giao dịch cho thị trường hoạt động như: Hệ thống quản lý đất đai hiệu quả, quỹ/ngân hàng phát triển đất có đủ năng lục, thẩm quyền và động lực phát triển quỹ đất.

Các đại biểu cũng cho rằng, thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp còn sơ khai, thiếu minh bạch, chưa hấp dẫn thập chí có xu hướng giảm là nguyên nhân dẫn đến tích tụ ruộng đất cho thuê đất kém hơn rất nhiều so với thị trường chuyển nhượng đất nông nghiệp. Ngoài ra, một số quy định của pháp luật còn chưa thúc đẩy thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp. Các hình thức tích tụ và tập trung đất còn ẩn chứa các yếu tố chưa bền vững.

Để tạo môi trường hành lang pháp lý cho thị trường đất nông nghiệp vận hành tốt, các đại biểu cho rằng Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ ưu đãi như: Tín dụng, lao động…. Bên cạnh đó, cần có hệ thống quản lý đất đai hiệu quả, minh bạch.

Theo ông Nguyễn Trung Kiên, Trưởng bộ môn nghiên cứu thị trường và ngành hàng, Viện IPSARD, cần hoàn thiện, cập nhật hệ thống đăng ký đất đai. Đẩy nhanh tiến độ xây dựng hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia tích hợp, thống nhất trên cả nước….

Ngoài ra, cần xây dựng khung pháp lý và hoàn thiện tổ chức bộ máy, cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính, đảm bảo để Tổ chức phát triển quỹ đất hỗ trợ giao dịch đất nông nghiệp; thực hiện các chức năng cung cấp thông tin, cân đối cung cầu, kích thúc và hoàn thiện thị trường. Đồng thời, xây dựng cơ chế, tổ chức hỗ trợ xử lý tranh chấp giao dịch đất nông nghiệp, hợp đồng nông sản.

Xuân Hương