Ca sĩ Balin (tên thật là Rơ Châm Blinh), sinh năm 1994 tại làng Mrong Yố, xã Ia Ka, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai. Anh vốn nổi tiếng trên mạng xã hội với những bài hát cover đạt hàng chục triệu lượt xem. Gần đây, anh chuyển sang sáng tác ca khúc tiếng Việt và song ngữ Jrai - Việt. Tâm sự về điều này, anh chia sẻ: “Khi chuyển qua sáng tác, tôi chợt nhớ đến những làn điệu dân ca bằng tiếng Jrai. Ngày còn thơ bé, tôi từng nghe người già hát, nhưng thế hệ hôm nay không còn mấy ai để ý đến nữa, thậm chí, tiếng nói, chữ viết cũng dần mai một. Tôi điền một mạch những câu chữ bằng ngôn ngữ Jrai cho phần lời của bài hát. Sau khi khá ưng ý, tôi lại nhận ra rằng, nếu chỉ hát tiếng dân tộc Jrai của tôi thì sẽ chỉ những người Jrai nghe và hiểu, mà trên cộng đồng mạng đa dạng này lại có đầy đủ các dân tộc anh em, cả những kiều bào ở nước ngoài. Thế là tôi lại mày mò dịch sang tiếng phổ thông (tiếng Việt)”.

Từ cuối năm 2017 đến nay, Balin đã sáng tác hàng chục ca khúc song ngữ (Jrai - Việt), trong đó, phải kể đến những bài hát nổi bật như: “R’ngot Adơi” (Nhớ em), “Khắp Adơi na nao” (Yêu em mãi mãi), “Do cang adơi” (Vẫn đợi em)… Ca khúc “R’ngot Adơi” đã được nhiều bạn trẻ yêu thích và được hát trong lễ hội, buổi tiệc, đám cưới… Đặc biệt, các già làng cũng rất thích nghe các ca khúc của anh. Họ có lời khen ngợi và động viên anh rằng: “Cháu hát như thế, các ông bà mới hiểu. Chứ ông bà ít học, tiếng Việt không biết nói, không biết nghe nên không hiểu bọn trẻ hát gì”.

“Mỗi ca khúc sáng tác, tôi đều hết sức tâm đắc vì mỗi lúc viết ra, tôi dường như nhớ lại những câu chuyện mà mình từng trải qua, từng nhìn thấy. Ngày trước, khi chưa biết hát, tôi chỉ biết viết vào cuốn nhật ký, bây giờ, tôi đã biến những tâm sự đó thành những bản nhạc để kể cho mọi người cùng nghe và cùng đồng cảm. Tôi chợt nhận ra, tiếng đồng bào của mình rất hay, nếu biết áp dụng vào thể loại nhạc đang thịnh hành bây giờ như là nhạc trẻ, nhạc quốc tế” - nam ca sĩ chia sẻ.

Ca sĩ Balin cho rằng, tiếng dân tộc mình rất đẹp và rất hay. Mỗi lần hát bằng tiếng dân tộc của mình, anh cảm thấy như được thăng hoa. Anh rất tự hào khi nhận được nhiều lời động viên từ những người bà con dân tộc mình. Mỗi lần nghe bài hát của anh tự sáng tác và hát, họ luôn chờ đợi và hỏi thăm anh khi nào lại có bài mới. Điều đó càng thôi thúc anh có thêm động lực để tìm hiểu và học hỏi thêm để viết bài hát hay hơn bằng tiếng đồng bào của mình. “Người Tây Nguyên rất yêu âm nhạc và âm nhạc của cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên cũng rất đa dạng, phong phú, trong đó có dân tộc Jrai của tôi. Tôi được sinh ra ở vùng đất này, nơi những đứa trẻ lớn lên đã thấm nhuần những điệu dân ca. Hơn nữa, một thuận lợi khi sáng tác song ngữ là tiếng Jrai rất dễ nghe, có cách phát âm rất nhẹ nhàng” - Balin nhấn mạnh.

Điều khó khăn với Balin chính là việc viết và dịch. Do tiếng Jrai có rất nhiều thanh bằng, mà trong một bản nhạc thì nhiều nốt cao phải dùng thanh trắc. Khi dịch ra tiếng Việt cũng vậy, những chữ tiếng Việt đúng nghĩa với tiếng Jrai đôi khi không cùng dấu, anh phải tìm từ cùng dấu và sát nghĩa nhất, nên một bài song ngữ chỉ chuẩn tương đối về nghĩa giữa hai tiếng. Khó khăn nữa là anh không có kinh phí nhiều để hoàn thành một bài hát khi viết xong.

Vài năm trước đây, Balin chỉ biết sáng tác và hát, lúc đó, anh chưa biết tự làm nhạc beat và quay phim, quản lý kênh YouTube, nên mọi thứ vô cùng khó khăn, vất vả. Bây giờ, anh cũng tập tành sơ sơ về phần tự làm nhạc beat, tự quay video và dựng video cũng như tự quản lý kênh YouTube của mình. “Mặc dù khó khăn thế nào, tôi cũng không ngần ngại để làm ra những tác phẩm hay về phong tục tập quán của dân tộc mình, từ đó, góp phần giữ gìn, quảng bá tiếng dân tộc của mình” - Balin trải lòng.

Thông qua những ca khúc của mình, Balin mong muốn giới trẻ sẽ thích hát và đưa lên mạng những bài hát hay về dân tộc mình để được tất cả mọi người cùng nghe và cảm nhận về văn hóa của mỗi dân tộc. “Tiếng dân tộc của tôi rất phong phú, cũng giống tiếng Việt vậy. Khi tôi sáng tác một bài hát hay, nó có thể khiến người ta bật khóc hoặc cảm động theo câu chuyện. Trong tương lai, tôi cũng ấp ủ việc nghiên cứu, sưu tầm hoặc sáng tác nhạc dân ca của đồng bào mình. Nếu điều kiện cho phép, tôi sẽ cho ra nhiều bài hát hơn. Cảm xúc trong tôi vẫn còn rất dồi dào, phong phú, vẫn còn quá nhiều đề tài để viết. Ngoài những giá trị lưu truyền, gìn giữ tiếng dân tộc Jrai, tôi cũng muốn nói với các bạn trẻ dân tộc thiểu số mọi miền đất nước rằng: “Đừng ngại mang tiếng mẹ đẻ của mình vào trong bài hát, đừng ngại hát tiếng của dân tộc mình, bởi tiếng mẹ đẻ rất đẹp, gắn liền với văn hóa của một dân tộc” - nam ca sĩ bộc bạch.

Viết nhạc song ngữ là một điều không dễ, nhất là với người không chuyên như Balin. Thế nhưng, những gì anh đã và đang làm cho dân tộc Jrai nói riêng và người Tây Nguyên nói chung là điều rất đáng trân trọng. Khiêm tốn, giản dị khi nói về những điều mình đã làm được, nam ca sĩ sinh năm 1994 chỉ hy vọng và mong muốn đóng góp một phần công sức nhỏ bé để đánh thức tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc trong mỗi người trẻ. “Nếu tất cả cùng đồng tâm, đồng sức thì tôi tin tiếng nói của mỗi dân tộc thiểu số sẽ sớm được phục hồi và phát triển như nó vốn có” - anh khẳng định.

Ngô Khiêm