Trên cơ sở Hiệp định về cửa khẩu và Quy chế quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam-Trung Quốc, năm 2013, Việt Nam và Trung Quốc đã ký kết Điều lệ công tác Ủy ban cửa khẩu; thành lập Ủy ban hợp tác quản lý cửa khẩu ở mỗi bên; thành lập Tiểu ban công tác cửa khẩu ở 7 tỉnh biên giới Việt Nam-Trung Quốc (Việt Nam) với Văn phòng cửa khẩu Quảng Tây, Vân Nam (Trung Quốc); tổ chức hội đàm, xây dựng cơ chế hội nghị, trao đổi thông tin, thiết lập đường dây liên lạc giữa Ủy ban cửa khẩu hai bên và Tiểu ban công tác cửa khẩu 7 tỉnh biên giới Việt- Trung với Văn phòng cửa khẩu Quảng Tây, Vân Nam (Trung Quốc).

Qua 5 lần Hội nghị luân phiên, 3 lần khảo sát liên hợp cửa khẩu, với vai trò là cơ quan đầu mối, chủ trì phối hợp triển khai thực hiện Hiệp định cửa khẩu, thúc đẩy quy hoạch hệ thống cửa khẩu; mở mới, nâng cấp, kéo dài thời gian thông quan cửa khẩu; đơn giản hóa thủ tục thông quan tại cửa khẩu... Ủy ban hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc đã thực hiện hiệu quả các Biên bản Hội nghị Ủy ban cửa khẩu hai bên.

Cụ thể, Ủy ban cửa khẩu hai bên đã kịp thời thông báo, trao đổi tình hình liên quan đến cửa khẩu và công tác quản lý cửa khẩu, kiểm soát xuất nhập cảnh, báo cáo cấp có thẩm quyền qua đường dây nóng, hộp thư điện tử; đồng thời chỉ đạo Tiểu ban công tác cửa khẩu 7 tỉnh biên giới Việt Nam - Trung Quốc và Văn phòng cửa khẩu Quảng Tây, Vân Nam (Trung Quốc) thiết lập đường dây liên lạc cửa khẩu và cơ chế liên lạc, hội đàm. Thông qua phối hợp, Ủy ban cửa khẩu hai bên đã kịp thời tháo gỡ, giải quyết khó khăn vướng mắc ở cửa khẩu.

Tiêu biểu kết quả trong 5 năm triển khai thực hiện Biên bản hội nghị, Ủy ban cửa khẩu hai bên đã thường xuyên trao đổi việc mở, nâng cấp cửa khẩu, tổ chức khảo sát liên hợp cửa khẩu, lối mở biên giới 3 lần, làm cơ sở để phối hợp tham mưu, đề xuất với Bộ chủ quản, Chính phủ hai nước mở, nâng cấp cửa khẩu, lối mở (đường qua lại biên giới). Ủy ban cửa khẩu hai bên đã phối hợp tham mưu đề xuất với Chính phủ hai nước nâng cấp cửa khẩu quốc tế Thanh Thủy (Việt Nam) - Thiên Bảo (Trung Quốc); mở cửa khẩu song phương: Sóc Giang (Việt Nam) - Bình Mãng (Trung Quốc), Xín Mần (Việt Nam) - Đô Long (Trung Quốc), Chi Ma (Việt Nam) - Ái Điểm (Trung Quốc); mở các lối mở: Pò Hèn (Việt Nam) - Thán Sản (Trung Quốc), Km 3+4 Móng Cái (Việt Nam) - Khu thương mại cặp chợ biên giới Đông Hưng (Trung Quốc) và Bản Giốc (Việt Nam) - Đức Thiện (Trung Quốc), mở đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa khu vực mốc 1119-1120 thuộc cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (Việt Nam) - Hữu Nghị Quan (Trung Quốc).

Nhờ có những thay đổi trong công tác mở, nâng cấp cửa khẩu, lối mở biên giới, công tác cải cách thủ tục hành chính thông quan cửa khẩu đã được Ủy ban cửa khẩu hai bên thúc đẩy nhằm tạo môi trường thông thoáng ở cửa khẩu, chấm dứt tình trạng ách tắc phương tiện, hàng hóa tại cửa khẩu, tăng khả năng trao đổi hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai bên, tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu được thuận lợi, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội hai nước Việt Nam - Trung Quốc nói chung và các địa phương biên giới hai bên nói riêng. Ủy ban cửa khẩu hai bên đã tích cực, chủ động triển khai một số nội dung quan trọng như: Tổ chức khảo sát thu phí, lệ phí ở cửa khẩu biên giới hai bên và chỉ đạo các địa phương thực hiện việc niêm yết công khai các loại phí, lệ phí ở cửa khẩu; phối hợp với Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam tiến hành khảo sát, làm việc tại cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (tỉnh Lạng Sơn, Việt Nam) về công tác kiểm soát xuất nhập cảnh và thu phí ở cửa khẩu.

Để hai bên cùng nhìn lại và đánh giá kết quả triển khai phối hợp trong thời gian qua, cũng như thảo luận kế hoạch công tác trong 5 năm tiếp theo, từ ngày 17 đến 21-12, tại Hà Nội sẽ diễn ra Hội nghị lần thứ VI và sơ kết 5 năm thực hiện Điều lệ công tác Ủy ban hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc.

Dự kiến, trong thời gian tới, Ủy ban cửa khẩu hai bên sẽ nghiên cứu và xây dựng thí điểm mô hình “cửa khẩu kiểu mẫu” tại cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan và Lào Cai - Hà Khẩu; đồng thời, tiếp tục đẩy nhanh tiến độ mỗi bên trong công tác nâng cấp các cặp cửa khẩu đã thỏa thuận; tổ chức khảo sát và đề xuất kéo dài thời gian thông quan hàng hóa tại một số cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính, cửa khẩu phụ có lưu lượng người, phương tiện, hàng hóa qua lại lớn...

Trong bối cảnh nhu cầu qua lại, trao đổi hàng hóa qua cửa khẩu Việt Nam - Trung Quốc ngày càng tăng, đặc biệt sau khi Việt Nam phê chuẩn “Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương - CPTPP”, sự phối hợp giữa Ủy ban cửa khẩu hai bên ngày càng chặt chẽ hơn, góp phần tăng cường mối quan hệ hợp tác biên phòng giữa hai nước Việt Nam - Trung Quốc.

Hà Thu