Theo Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp (tham nhũng vặt) chưa được ngăn chặn có hiệu quả. Vẫn còn tình trạng người dân, doanh nghiệp có tâm lý cần phải đưa hối lộ để được thuận lợi trong giải quyết công việc, giành lợi thế trong kinh doanh. Như đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa (TP Hồ Chí Minh) chỉ ra: "Vì sự tắc trách và trì hoãn, cứ nộp hồ sơ lên chờ không thấy nói câu nào, chỉ hứa hẹn. Vì trì hoãn như thế, người dân phải móc phong bì ra chạy, hoặc thông qua dịch vụ".

Kết quả đánh giá của PAPI (Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam) 2017 cho thấy: 17% số người được hỏi phải “lót tay” khi làm Giấy chứng nhân quyền sử dụng đất. 9% số người được hỏi đã phải hối lộ nhân viên y tế tại bệnh viện tuyến huyện... Tuy có giảm so với năm 2016 nhưng mức tiền phải đưa hối lộ tăng (trung bình là 27,5 triệu, tăng gần 2 triệu đồng so với năm 2016).

Như vậy, hằng ngày người dân giao dịch với cán bộ, công chức đang thường xuyên đối mặt với nhũng nhiễu, gây phiền hà. Một câu hỏi đặt ra: Tại sao “tham nhũng vặt” như vậy người dân biết được nhưng nội bộ không biết? Những biểu hiện tiêu cực này chủ yếu được phát hiện thông qua phản ánh, tố giác của người dân hoặc qua báo chí mà rất ít được phát hiện thông qua đấu tranh nội bộ, tự phê bình và phê bình của đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức. Đó cũng là băn khoăn của nhiều đại biểu Quốc hội về số vụ việc, vụ án được phát hiện, xử lý chưa phản ánh đúng thực trạng tham nhũng, nhất là công tác phát hiện, xử lý ở địa phương. 

Không thể phủ nhận công tác phòng, chống tham nhũng năm 2018 đã có bước tiến mạnh, đạt được nhiều kết quả rõ rệt, tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, được nhân dân đồng tình đánh giá cao, được các tổ chức quốc tế ghi nhận. Nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, dư luận quan tâm được phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh, đúng pháp luật, không có vùng cấm.

Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay chỉ có 29 người đứng đầu đã bị xử lý hoặc đang được xem xét để xử lý do thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng, trong đó có 5 người bị xử lý hình sự, 21 người đã bị xử lý kỷ luật, 3 người đang thực hiện quy trình xử lý kỷ luật. Đánh giá về con số này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Mạnh Cường cho rằng, việc xử lý trách nhiệm của người đứng đầu để xảy ra tham nhũng tại một số cơ quan, tổ chức, đơn vị vẫn còn bị xem nhẹ và chưa tương xứng với số vụ việc tham nhũng đưa ra xét xử thời gian qua... Kiến nghị của cử tri gửi đến Quốc hội cũng băn khoăn, còn bao nhiêu trường hợp xảy ra việc tham nhũng và bị xử lý hành chính hoặc xử lý hình sự nhưng người đứng đầu không bị xử lý?

Để ngăn chặn có hiệu quả tình trạng “tham nhũng vặt”, Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải đề nghị đẩy mạnh công tác phát hiện tham nhũng trong nội bộ các cơ quan, kiểm soát chặt chẽ quy trình của tất cả các dịch vụ công và có biện pháp xử lý nghiêm các hành vi “nhũng nhiễu”, “vòi vĩnh” khi giải quyết công việc với người dân, doanh nghiệp. Cán bộ công chức nào để xảy ra tình trạng ách tắc như vậy thì phải kỷ luật cán bộ đó.

Cử tri và nhân dân cả nước hoan nghênh và tin tưởng vào các giải pháp, nhiệm vụ cụ thể được Chính phủ xác định tập trung thực hiện trong thời gian tới, để công tác phòng, chống tham nhũng hiệu quả hơn. Theo đó, Chính phủ sẽ tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các dự án luật để phòng ngừa tham nhũng; đẩy mạnh cải cách hành chính, cắt giảm thủ tục rườm rà; cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; tập trung xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp trong giải quyết công việc; kiên quyết loại bỏ những cán bộ hư hỏng, tham nhũng ra khỏi bộ máy của Đảng và Nhà nước... 

Thanh Thảo