Cuối tuần qua, hai tổ hợp lọc dầu Abquiq và Khurais của Saudi Arabia bị “đánh lén” đã gây hậu quả lớn chưa từng có tại nước này và sẽ phải mất nhiều tháng để khôi phục. Một nửa lượng dầu của Saudi Arabia đã “bốc khói” tương đương sản lượng 5,7 triệu thùng/ngày, khiến sụt giảm 5% nguồn cung dầu thế giới. Cũng chính vì thế, giá dầu thế giới có lúc tăng gần 20%, là lần tăng kỷ lục kể từ cuộc chiến tranh vùng Vịnh gần 30 năm trước.

Ngay sau đó, Mỹ và Saudi Arabia đã mở kho dự trữ dầu nhằm bình ổn thị trường thế giới, bù đắp sự gián đoạn trong nguồn cung. Theo giới chuyên gia năng lượng thế giới, trước biến cố ở nguồn cung, giá dầu tăng là tất yếu, nhưng thị trường tổn thương không lớn. Những diễn biến tiếp theo phụ thuộc vào khả năng phục hồi, khả năng đáp ứng của nguồn cung, cũng như các chính sách đối phó của các nước liên quan.

Phiến quân Houthi được Iran hậu thuẫn đang chiếm giữ miền Bắc của Yemen đã lên tiếng thừa nhận trách nhiệm. Theo đó, Houthi cho biết, nhóm này thực hiện vụ tấn công để chống lại sự kìm kẹp Yemen trong 5 năm qua và có đủ sức mạnh để tiến hành hoạt động tương tự với chính quyền Saudi Arabia trên quy mô rộng hơn.

Tuy nhiên, Saudi Arabia và Mỹ đều phủ nhận và khẳng định rằng, Houthi không đủ năng lực thực hiện vụ tấn công “kinh thiên động địa” này. Đồng thời, thẳng thừng cáo buộc Iran mới thực sự là thủ phạm. Liên quân 10 nước Arab (do Saudi Arabia dẫn đầu chống lại Houthi) cũng khẳng định, thứ vũ khí được sử dụng trong cuộc tấn công này có nguồn gốc từ Iran.

Theo các thông tin rò rỉ từ giới chức Mỹ, quá trình điều tra thông qua tình báo và hình ảnh vệ tinh cho thấy, vụ tấn công được thực hiện bởi hơn 20 máy bay không người lái và rất nhiều tên lửa hiện đại. Có một số tên lửa không đến đích nên công tác điều tra nguồn gốc có được cơ sở thuận lợi. Những công nghệ vũ khí tinh vi này là minh chứng rõ ràng cho thấy, nguồn gốc xuất phát của vụ tấn công không thể đến từ nơi xa như Yemen nên lời thú nhận của Houthi bị gạt bỏ. Giữa tâm điểm chỉ trích, phía Iran tỏ ra bình thản và bác bỏ tất cả những cáo buộc đối với nước này. 

Trong một diễn biến khác, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố, trong trường hợp buộc phải xảy ra chiến tranh, Mỹ sẽ “sát cánh” cùng Saudi Arabia. Song, mặc dù Mỹ có thể dễ dàng mở đợt tấn công trừng phạt với quy mô lớn nhằm bảo vệ trật tự quốc tế, nhưng quan điểm của Mỹ vẫn là hòa bình. Đặc biệt là thời gian qua, Tổng thống Trump có nhiều thiện chí “mềm hóa” quan hệ với Iran.

Mỹ có hơn 50 căn cứ quân sự khắp Trung Đông cùng lực lượng hải quân hùng hậu ở ngoài khơi Iran. Trong khi đó, không quân Saudi Arabia sở hữu phi đội quy mô lớn nhất khu vực cùng hệ thống tên lửa đạn đạo có thể “trả đũa” vào các cơ sở lọc dầu của Iran. Mặt khác, Israel cũng có thể sẽ tham chiến vì nước này vốn luôn “chĩa nòng súng” vào “kẻ thù không đội trời chung” là Iran. Trước kịch bản bị bao vây, phía Iran không kém cạnh khi tuyên bố sẵn sàng chiến tranh toàn diện; mọi căn cứ quân sự và tàu sân bay của Mỹ đều nằm trong tầm bắn 2.000km của tên lửa Iran.

Các chuyên gia nhận định, những người quyết định vận mệnh chiến tranh của Mỹ, Saudi Arabia và Iran đều theo trường phái cứng rắn và khó đoán, khiến cả thế giới lo ngại và theo sát từng động thái diễn biến.

Cuộc tấn công như “giọt nước tràn ly”, đẩy các nước đến trước “bờ vực” của một cuộc chiến tranh mới. Trước diễn biến căng thẳng trên, Liên hợp quốc, Liên minh châu Âu (EU) và Nga cùng kêu gọi các nước kiềm chế; đồng thời cho rằng, việc vội vàng kết luận thủ phạm như “đổ thêm dầu vào lửa” trong bối cảnh nội chiến tang thương tàn phá Yemen và tình hình bất ổn định tại Trung Đông.

Thanh Trúc