Năm 2018 đánh dấu sự phát triển mới của chương trình phối hợp giữa Bộ Tư lệnh BĐBP với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch khi hai bên triển khai thêm một nội dung mới - lĩnh vực gia đình. Hằng năm, hai bên phối hợp tổ chức kỷ niệm Ngày Gia đình Việt Nam (28-6), Ngày Quốc tế hạnh phúc (20-3), Tháng hành động quốc gia về phòng chống bạo lực gia đình. Đặc biệt, các hoạt động này đã phù hợp với cuộc sống của cán bộ, chiến sĩ, gia đình quân nhân và đặc thù gia đình đồng bào các dân tộc thiểu số biên giới, hải đảo.

Việc triển khai các hoạt động này cũng được lồng ghép vào các buổi tuyên truyền tập trung trên các xã biên giới, hải đảo. Ngoài ra, với truyền thống gắn bó, sẻ chia, hằng ngày, cán bộ, chiến sĩ BĐBP gần gũi với đồng bào các dân tộc, trực tiếp xử lý các vụ việc liên quan đến hạnh phúc gia đình, dòng tộc, giúp bà con có cuộc sống chất lượng hơn.

Giai đoạn mới nhất của chương trình phối hợp, ký kết trong giai đoạn 2017-2022, BĐBP củng cố và kiện toàn các đội tuyên truyền văn hóa, tăng cường đưa các buổi biểu diễn đến với vùng sâu, vùng xa. Đặc biệt, tăng cường ngoại giao nhân dân với các nước láng giềng, phục vụ mục đích công tác ngoại giao văn hóa của Đảng và Nhà nước. Bên cạnh đó, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của từng dân tộc trên biên giới, tạo ra trên biên cương những điểm đến văn hóa, du lịch hấp dẫn khách du lịch trong và ngoài nước.

Phong trào du lịch khám phá của những người trẻ đang được truyền cảm hứng mới ngày càng lan rộng. Đối với những người trẻ đi tới các điểm mốc xa và cao, đường sá đi lại khó khăn trên biên cương, vừa là khao khát thử sức mình, vừa thỏa mãn được ước mơ đi tới các điểm mốc ý nghĩa của Tổ quốc, thể hiện tình yêu đất nước, yêu quê hương xứ sở.

Ngoài ra, các tủ sách Biên phòng, tủ sách lưu động, tủ sách pháp luật thư viện ở biên giới hoạt động ngày càng có hiệu quả tốt. Tiếp tục tổ chức thực hiện đề án đưa các chương trình hoạt động văn hóa nghệ thuật phục vụ vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2014-2021. 100% các đồn Biên phòng có phòng đọc biên giới, có thiết bị giải trí văn hóa, ti vi, hệ thống âm thanh biểu diễn văn nghệ. Việc bồi dưỡng kiến thức văn hóa cho bộ đội và đồng bào các dân tộc trên biên giới là việc làm thường xuyên, bao gồm cả việc bài trừ văn hóa lai căng, không phù hợp.

Các đồn Biên phòng đóng quân ở biên giới đều nhận thức được và triển khai việc đẩy mạnh văn hóa bản địa để đồng bào được hưởng thụ giá trị tinh thần lành mạnh và cũng gián tiếp loại bỏ những yếu tố phá hoại thuần phong mỹ tục trong đời sống của người dân.

Sau nhiều năm phối hợp hoạt động, ngoại giao nhân dân giữa các cụm dân cư hai bên biên giới được tăng cường với nhiều hoạt động thiết thực. Nhân dân hai bên biên giới gặp gỡ vào lễ, Tết, hát đối trên sông biên giới, lễ hội làng, hội vùng, tổ chức thi đấu thể thao các môn thi đấu dân gian.

Có thể nói, văn hóa là nền tảng, là sợi dây xuyên suốt tình đoàn kết gắn bó, hóa giải nhiều mâu thuẫn phát sinh trong đời sống và duy trì ý chí quyết tâm xây dựng vùng nông thôn mới trên biên giới, đoàn kết trong các cụm dân cư.

Hiện nay, 44 tỉnh, thành phố biên giới và hải đảo đều có chương trình truyền hình về biên giới và BĐBP do Bộ Chỉ huy BĐBP các tỉnh, thành phố thực hiện. Cùng với đó, các đồn Biên phòng có hoạt động tuyên tuyền văn hóa, hoạt động hiệu quả.

Tất cả những hoạt động đó góp phần xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, nâng cao về vị thế, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc trong tình hình mới, tăng cường củng cố mối quan hệ đoàn kết quân dân, đấu tranh chống các quan điểm sai trái, phản động của các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giá trị tuyền thống văn hóa của dân tộc.

Điều này tạo ra đời sống văn hóa tinh thần tốt đẹp, lành mạnh, phong phú trong Quân đội, tạo ra nhiều giá trị văn hóa mới phục vụ bộ đội và nhân dân. Từ cơ sở đến toàn quân tích cực chủ động kiên quyết đấu tranh chống tệ nạn xã hội, văn hóa xấu độc, góp phần phòng chống “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực văn hóa, chống “xâm lăng văn hóa” của thế lực thù địch.

Quá trình đó hướng đến mục tiêu không ngừng cải thiện điều kiện ăn ở, sinh hoạt của bộ đội, xây dựng đơn vị chính quy, cảnh quan xanh-sạch-đẹp, hài hòa, thân thiện với môi trường. Mối quan hệ đoàn kết máu thịt quân – dân được phát huy, thế trận lòng dân được củng cố vững chắc.

Trong xây dựng đời sống văn hóa, BĐBP đã chú trọng sử dụng thế mạnh tại chỗ, phát huy những cá nhân tiêu biểu, có tầm hiểu biết rộng, đặc biệt là các điển hình văn nghệ quần chúng, thể dục, thể thao, năng khiếu đặc biệt để tập trung đoàn kết đơn vị, xây dựng phong trào, đồng thời lồng ghép thực hiện nhiệm vụ chính trị. Đối với các đơn vị đóng quân ở những địa bàn còn nghèo đói, địa hình khó khăn thì chia sẻ giúp đỡ, làm mô hình mẫu về phát triển kinh tế, bảo tồn văn hóa.

Lực lượng BĐBP có truyền thống phối hợp với ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch, bởi lẽ, lực lượng Biên phòng có những yêu cầu công tác đặc thù, đóng quân ở biên cương, hải đảo, gần gũi và quản lý địa bàn dân cư, thường xuyên tiếp xúc gần gũi với nhân dân.

Phải kể đến câu khẩu hiệu cũng là phương châm công tác của BĐBP: “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt” để thấy kim chỉ nam, mục tiêu hướng đến của các mặt công tác Biên phòng đều có nền tảng văn hóa chính trị, chất nhân văn cao cả. Đó vừa là yêu cầu, vừa là trách nhiệm.

Nhiều năm liền, lực lượng BĐBP đều thực hiện nhiệm vụ xây dựng môi trường văn hóa mới trong đơn vị. Cán bộ, chiến sĩ toàn lực lượng được quán triệt muốn bảo vệ tốt chủ quyền, an ninh biên giới phải dựa vào nhân dân. Các mô hình, phong trào BĐBP đề ra cũng hướng về nhân dân như gây quỹ “Mái ấm biên cương”, quỹ “Bò giống giúp người nghèo”, “Nâng bước em tới trường”, xây dựng nông thôn mới... nhằm xây dựng môi trường văn hóa đoàn kết, tình quân – dân keo sơn, thế trận lòng dân vững chắc.

Hải Ninh