Từ đầu tháng 11 đến nay, Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc kỷ niệm 89 năm Ngày truyền thống MTTQ Việt Nam (18/11/1930 - 18/11/2019) đã được tổ chức ở hầu hết các khu dân cư tiêu biểu. Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, MTTQ đã tham gia chung vui cùng với bà con khắp 3 miền Bắc, Trung, Nam; trực tiếp lắng nghe tâm tư nguyện vọng của nhân dân. Trước hết, mỗi ngày hội là dịp để bà con gặp gỡ, sum họp trong không khí đầm ấm, thắt chặt mối đoàn kết, giải quyết các khúc mắc còn tồn tại ở khu dân cư. Sau đó, ngày hội cũng là dịp mỗi khu dân cư đưa ra một mục tiêu mà ý chí đồng thuận cao của cộng đồng dân cư đó muốn hướng tới. 

Ngoài mục tiêu xây dựng nông thôn mới đã trở thành cơ bản trong nhiều năm qua, năm 2019, có nhiều khu dân cư đặt ra những mục tiêu phấn đấu thi đua cụ thể hơn, dễ dàng trong thực hiện cũng như đạt được kết quả, bởi đó là những điều thiết thực, liên quan trực tiếp đến đời sống. Tiêu biểu, phải kể đến văn hóa tham gia giao thông, giữ gìn môi trường cảnh quan, làm sạch biển, văn hóa ứng xử du lịch, phục dựng tinh hoa văn hóa dân tộc thiểu số đang có nguy cơ mai một...

Loại bỏ nhận thức rằng, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” chỉ của riêng ngành văn hóa, năm 2019, nhiều địa phương đã phối hợp với các cấp, các ngành lan tỏa sâu rộng phong trào đến nhiều lĩnh vực trong xã hội. 

Các phong trào thi đua kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh trong năm 2019 thực sự là nền tảng thúc đẩy ổn định chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước. Các khu dân cư lấy lực lượng nòng cốt là thanh niên, sinh viên và học sinh để huấn thị quy tắc ứng xử văn minh. Từ học đường ra xã hội, đây sẽ là tầng lớp trụ cột của đất nước, dẫn đầu xu hướng, cải thiện phần lớn những nhận thức lệch lạc về văn hóa. 

Nhiều năm qua, lực lượng BĐBP cũng đã thực hiện tốt nhiệm vụ bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, nâng cao đời sống kinh tế của các khu dân cư ở biên giới, biển, đảo. Ngoài phối hợp với các cấp, các ngành tuyên truyền giáo dục pháp luật, khơi dậy lòng yêu nước trong các tầng lớp nhân dân tham gia bảo vệ chủ quyền biên giới, biển, đảo quê hương, lực lượng BĐBP cũng tiên phong trong các phong trào làm sạch đường làng ngõ xóm, sạch nhà, sạch bờ biển, tham gia giao thông an toàn, tặng cờ Tổ quốc cho ngư dân và xây dựng các nghiệp đoàn nghề cá, tổ tàu thuyền an toàn, văn minh ngư trường, bến bãi. 

Ngoài ra, công tác tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc thiểu số thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc đã từng bước cụ thể nội dung với các hình thức đa dạng, phong phú. Lực lượng BĐBP đóng vai trò là cầu nối, gần gũi, thấu hiểu tâm tư tình cảm của nhân dân. Đa số những người lính mang quân hàm xanh tại các tổ, đội công tác, các đồn Biên phòng đều được nhân dân tín nhiệm, tin yêu. 

Trong công tác Đảng, công tác chính trị, những người lính Biên phòng còn đóng vai trò là trung gian hòa giải cho nhiều tình huống mâu thuẫn ở khu dân cư tưởng chừng đi vào bế tắc vì tranh chấp đất đai, hoa màu, ứng xử thiếu hòa nhã, bất hòa gia đình, dòng họ... Không phân biệt ứng xử với bất cứ tín ngưỡng, tôn giáo nào hoạt động đúng luật pháp, cán bộ Biên phòng có vai trò đoàn kết các chức sắc tôn giáo, sáng tạo trong xây dựng mô hình dân cư văn hóa ở các giáo xứ, cộng đồng Phật tử, bảo vệ tín ngưỡng hợp pháp của nhân dân và loại bỏ ra khỏi đời sống những văn hóa lai căng, xấu độc, làm tổn hại đến đời sống.  

Không chỉ thực hiện công tác đối ngoại nhân dân ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, việc phát huy vai trò người uy tín tiêu biểu là một mặt công tác quan trọng, tiêu biểu của BĐBP. Ngoài cán bộ Biên phòng, các già làng, trưởng bản còn là sứ giả trong ngoại giao nhân dân với các khu dân cư giáp ranh trên 3 tuyến biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc, Việt Nam - Lào và Việt Nam - Campuchia. Ở đây, xây dựng đời sống văn hóa được hiểu cụ thể là ổn định địa bàn, xây dựng nông thôn mới, đời sống kinh tế vững mạnh toàn diện và không tham gia, tiếp tay phá rừng, buôn lậu, buôn ma túy qua biên giới. Ở một khía cạnh khác, người dân hai bên biên giới không những chia sẻ lẫn nhau, còn chia sẻ với cư dân nước bạn, hỗ trợ cây giống, cơ số thuốc phòng chữa bệnh, kinh nghiệm khuyến nông, dẫn kênh thủy lợi... Bản thân cư dân biên giới cũng loại bỏ dần khỏi nếp sống của mình những hành vi trái pháp luật như xâm canh, tảo hôn, kết hôn trái phép với người nước ngoài, di cư bất hợp pháp... 

Một điều dễ dàng nhận thấy là khi phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” ngày càng được coi trọng, đẩy mạnh thì tiến bộ xã hội đã nâng lên một bước đáng kể. Mặt khác, những tinh hoa văn hóa của cộng đồng các dân tộc anh em trên đất nước Việt Nam được khơi dậy, bồi đắp. Việc gìn giữ tiếng nói, chữ viết, văn học, nghệ thuật, công trình kiến trúc, nghề truyền thống, các phong tục, lễ hội tiến bộ... được coi trọng. Đồng thời, các thói quen kéo lùi sự phát triển, tập quán lạc hậu, tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan, các luận điệu xuyên tạc, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc cũng được đẩy lùi. 

Giờ đây, rất nhiều khu dân cư biên giới đã có những mô hình sản xuất hàng hóa từ nông sản, các khu dân cư ven biển hình thành chuỗi cung ứng du lịch xanh, sạch, đẹp. Các khu dân cư có giàu lên thì văn hóa mới được gìn giữ và trường tồn. Ngược lại, không có nền tảng văn hóa thì cộng đồng không có thế đứng, không có gốc để phát triển kinh tế lâu dài...

Thụy Văn