Ngày 7/2/1963, Công an nhân dân vũ trang (CANDVT) tỉnh Lai Châu được thành lập, là tiền thân của BĐBP Điện Biên và BĐBP Lai Châu ngày nay. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hưởng ứng lời kêu gọi của Bác Hồ “Tất cả vì miền Nam thân yêu, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, 500 cán bộ, chiến sĩ CANDVT tỉnh Lai Châu đã làm đơn tình nguyện xung phong vào chiến trường: Tây Ninh, Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk để đánh Mỹ, nhiều đồng chí đã lập chiến công hiển hách, góp phần giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Trên tuyến biên giới phía Bắc, đơn vị đã viết nên trang sử vẻ vang và lập nhiều chiến công xuất sắc, bằng khí phách anh hùng và ý chí “Quyết chiến, quyết thắng” đã tiêu diệt hàng chục toán phỉ, dập tắt cuộc bạo loạn; đập tan âm mưu lôi kéo dân ta sang Lào ở khu vực Ba Chà (huyện Mường Nhé). Trong chiến dịch 800 giúp bạn Lào, đơn vị đã tiêu diệt 11 tên địch, trong đó có Tướng Vàng Chung, thu 65 súng các loại, đập tan hệ thống phòng thủ của bọn đặc vụ Tưởng - thổ phỉ trên biên giới Việt Nam - Lào; bảo vệ an toàn Chủ tịch nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào.

Trong thời gian đó, cán bộ, chiến sĩ đã thực hiện tốt khẩu hiệu “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”, thực hiện 4 cùng với nhân dân “cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói tiếng dân tộc”. Vận động nhân dân định canh, định cư, trồng lúa nước, tham gia đóng góp hàng vạn ngày công, xây dựng thủy điện Nậm Cản, nhà máy cơ khí 7-5, mở đường quốc lộ Lai Châu - Mường Tè. Tham gia “xóa mù, diệt dốt”, “phòng chống dịch bệnh, bài trừ tập quán lạc hậu và tệ nạn xã hội”, xây dựng cơ sở chính trị địa phương vững mạnh.

Sau năm 1975, CANDVT tỉnh Lai Châu vừa củng cố lực lượng, vừa phải đương đầu với cuộc chiến tranh biên giới hết sức ác liệt. Cán bộ, chiến sĩ đã nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, phối hợp với quân và dân biên giới tiêu diệt 2.434 tên, 2 xe tăng và nhiều phương tiện chiến tranh khác, đập tan chiến tranh phá hoại nhiều mặt của địch. Năm 1979, CANDVT đổi tên thành BĐBP. Theo đó CANDVT tỉnh Lai Châu đổi thành BĐBP Lai Châu. Năm 1981, thực hiện hiệp nghị giữa hai Nhà nước Việt Nam - Lào về phân giới, cắm mốc giữa tỉnh Lai Châu (Việt Nam) với 2 tỉnh (Phong Sa Lỳ, Luông Pha Băng - Lào), BĐBP Lai Châu đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tham gia khảo sát, hoạch định phân giới cắm mốc, xây dựng xong 25 mốc giới, đúng tiêu chuẩn và chất lượng hạng mục công trình.

Năm 2003, tỉnh Lai Châu (cũ) được chia thành tỉnh Lai Châu (mới) và tỉnh Điện Biên. Bộ Chỉ huy BĐBP Lai Châu (cũ) được chia thành Bộ Chỉ huy BĐBP Lai Châu (mới) và BĐBP Điện Biên. Với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, BĐBP Điện Biên đã phát hiện, xử lý đúng, kịp thời hàng trăm vụ, hàng nghìn đối tượng vi phạm chủ quyền, an ninh biên giới, ngăn chặn, đẩy lùi nhiều hoạt động vi phạm khác, bảo vệ an toàn đường biên, mốc giới, không để xảy ra đột biến xấu trên biên giới và làm tốt công tác đối ngoại Biên phòng. Cùng với đó, trực tiếp tham gia phân giới, cắm mốc trên tuyến biên giới Việt Nam - Trung Quốc, mốc giao điểm đường biên giới ba nước Việt Nam - Trung Quốc - Lào; tham gia đàm phán, tổ chức tăng dày, tôn tạo cột mốc tuyến biên giới Việt Nam - Lào.

Bên cạnh đó, đơn vị cũng làm tốt công tác quản lý địa bàn, quản lý xuất nhập cảnh qua biên giới. Chủ động xây dựng phương án, kế hoạch bảo vệ biên giới và tăng cường kiểm tra công tác sẵn sàng chiến đấu của các đơn vị cơ sở, nhất là địa bàn trọng điểm; tham gia diễn tập cứu hộ, cứu nạn, diễn tập cụm tác chiến Biên phòng và diễn tập khu vực phòng thủ huyện, tỉnh; huấn luyện quân sự, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng-an ninh, góp phần xây dựng lực lượng công an, dân quân xã, bản vững mạnh, đảm nhiệm tốt công tác an ninh trật tự ở cơ sở. Thường xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả các biện pháp nghiệp vụ, đấu tranh với hoạt động xâm nhập trái phép qua biên giới, các hoạt động lợi dụng tự do tín ngưỡng, tuyên truyền đạo trái pháp luật, di dịch cư tự do và các loại tội phạm hình sự.

Đặc biệt, đơn vị xác lập và phá thành công nhiều chuyên án phản động, ngăn chặn các hoạt động lợi dụng tự do tín ngưỡng, tôn giáo, lôi kéo tập hợp lực lượng trong âm mưu tuyên truyền thành lập “Vương quốc Mông” và tội phạm ma túy xuyên quốc gia. Quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của các cấp ủy Đảng về công tác vận động quần chúng và tổ chức tăng cường cán bộ trực tiếp giúp các xã biên giới.

Hiện nay, đơn vị có 29 đồng chí cán bộ được các huyện ủy biên giới chỉ định làm Phó Bí thư các chi, đảng bộ xã biên giới; 4 đồng chí tham gia Ban Chấp hành đảng bộ 4 huyện biên giới; 7 đồng chí tham gia HĐND huyện, xã; phân công 83 đảng viên sinh hoạt tại các chi bộ thôn, bản biên giới và 387 đảng viên phụ trách 1.634 hộ gia đình. Thực hiện các chương trình phối hợp và kết nghĩa với các ban, ngành, đoàn thể; vận động nhân dân thực hiện tốt các chương trình, dự án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; đẩy mạnh các phong trào thi đua sôi nổi, phát huy sức mạnh tổng hợp toàn dân tham gia bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Hình ảnh “Thầy giáo quân hàm xanh”, “Thầy thuốc quân hàm xanh”, “Chiến sĩ tuyên truyền văn hóa quân hàm xanh” của BĐBP Điện Biên đã thực sự chiếm được tình cảm, sự tin yêu của đồng bào các dân tộc vùng biên giới.

Thùy Trang