Cuối tháng 3 vừa qua, thế giới ghi nhận mức giảm giá dầu kỷ lục với nguyên nhân được xác định ban đầu là sự sụt giảm nhu cầu do đại dịch Covid-19 khiến hầu hết các quốc gia đình trệ sản xuất, sinh hoạt. Lượng cung dầu mỏ thừa thãi, gia tăng tồn đọng, trong khi nhu cầu tiêu thụ giảm tới 1/3. Bên cạnh lý do vì Covid-19, giá dầu giảm còn chịu tác động lớn xuất phát từ các quốc gia trong Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) do Saudi Arabia dẫn đầu, các nước sản xuất dầu ngoài nhóm OPEC gồm 10 quốc gia khác do Nga dẫn đầu) và Mỹ - quốc gia sản xuất dầu thô lớn nhất thế giới, không thuộc OPEC. 

Từ đầu tháng 3, Nga và Saudi Arabia đã tăng mạnh sản xuất sau khi không đạt được sự nhất trí về việc cắt giảm sản lượng nhằm nâng giá dầu, tạo ra “cuộc chiến” giá dầu giữa hai nước. Thỏa thuận kiềm chế sản lượng tồn tại 3 năm nay đã hết hạn vào ngày 30-3 và bị coi là một sự thất bại. Hầu hết các quốc gia cho rằng, thỏa thuận mới về kiềm chế sản lượng của OPEC+ (chủ yếu là giữa Nga và Saudi Arabia) sẽ là nỗ lực mang tính toàn cầu để bình ổn thị trường.

Trong bối cảnh đó, mới đây, cuộc họp trực tuyến giữa OPEC và Nga dự kiến tổ chức vào ngày 6-4 đã bị hoãn do xảy ra bất đồng giữa Nga và Saudi Arabia về nguyên nhân khiến giá dầu giảm. Mâu thuẫn giữa hai nước nổ ra từ hôm 3-4 khi Tổng thống Nga Vladimir Putin cáo buộc Saudi Arabia là một tác nhân gây giảm giá dầu khi nước này rời bỏ thỏa thuận của OPEC+ cũ và tăng sản lượng, sẵn sàng giảm giá dầu. Một ngày sau, Saudi Arabia đã đáp trả thẳng thừng rằng, Nga chính là nước đã phá bỏ thỏa thuận. 

Truyền thông quốc tế cho biết, mặc dù sụt giảm giá dầu, nhưng Chính phủ Nga khẳng định, nước này không gặp khó khăn với giá dầu hiện khoảng 42USD/thùng. Tổng thống Putin vẫn cho thấy thiện chí đàm phán và đã đề xuất giảm sản lượng khai thác dầu trên toàn thế giới xuống 10 triệu thùng/ngày. Cuộc họp nêu trên dự kiến sẽ lùi lại vài ngày để các bên có thêm thời gian chuẩn bị, tuy nhiên, chưa có tín hiệu khả quan cho thấy các bên sẽ đạt được sự nhất trí về mức giảm sản lượng.

Theo giới chuyên gia kinh tế quốc tế, trong cuộc khủng hoảng giá dầu này, có 2 vấn đề cần được ưu tiên. Một là phải giảm sản lượng dầu mỏ so với giai đoạn cuối năm 2019. Hiện, OPEC+ đang thảo luận về giải pháp cắt giảm 10% sản lượng toàn cầu, tương ứng khoảng 10 triệu thùng/ngày. Mức cắt giảm này chưa đáp ứng được thực tiễn và lượng dầu tồn kho vẫn sẽ ngày một tăng lên trong quý II. Tuy nhiên, thỏa thuận cắt giảm này vẫn đang được kỳ vọng tạo ra bước chuyển mới để khôi phục sự sụp đổ, hơn hết là một nỗ lực hợp tác giữa các bên với quy mô chưa từng có.

Hai là Mỹ phải đóng góp vai trò trong việc bình ổn thị trường, trong đó có việc Mỹ sẽ phải cắt giảm sản lượng. Nhưng đến nay, Mỹ vẫn chưa có động thái nhượng bộ như việc đồng ý sẽ cắt giảm sản lượng trong nước, trong khi Tổng thống Donald Trump phát đi dự báo về việc triển khai “Kế hoạch B” – chính sách thuế quan đối với dầu nhập khẩu. Mỹ cũng không thương thảo với Nga hoặc Saudi Arabia, nhưng thuyết phục hai nước này đạt được thỏa thuận cắt giảm sản lượng, dừng lại những bất đồng.

Giới chuyên gia kinh tế cũng nhận định rằng, những “ông lớn dầu mỏ” thế giới vẫn chưa thực sự tìm được tiếng nói chung, nhất là những cuộc “so găng” giữa Nga và Saudi Arabia sẽ khiến giá dầu tiếp tục biến động khó lường. Trong tuần qua, giá dầu dù có đạt được những phiên tăng vọt đầy lạc quan, nhưng thực tế đang tiềm ẩn nguy cơ “rơi tự do” rất lớn.

Thanh Trúc