Từ đầu năm đến nay, thị trường xăng dầu thế giới luôn diễn biến phức tạp, nguồn cung khan hiếm, giá liên tục tăng cao. Giá xăng dầu thành phẩm thế giới bình quân từ đầu năm đến nay đã tăng 57-85% so với cùng kỳ năm 2021 và hiện tiếp tục có chiều hướng tăng. Nhờ chính sách giảm thuế (thuế bảo vệ môi trường, thuế nhập khẩu) và sử dụng linh hoạt Quỹ bình ổn giá nên giá xăng dầu trong nước biến động phù hợp với diễn biến thị trường thế giới với mức tăng thấp hơn mức tăng của giá xăng dầu thế giới. Hiện, giá xăng của Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia rẻ nhất thế giới, đứng thứ 29 theo thứ tự từ dưới lên.

Tuy nhiên, tình hình cung ứng xăng dầu trong nước thời gian qua chịu tác động lớn từ khủng hoảng về nguồn cung trên toàn thế giới. Bởi, nước ta vẫn phải nhập khẩu tới 30% lượng xăng dầu thành phẩm phục vụ nhu cầu tiêu thụ nội địa và nhập khẩu nguyên liệu dầu thô cho hoạt động sản xuất xăng dầu thành phẩm của 2 nhà máy lọc hoá dầu Bình Sơn và Nghi Sơn.

Trong khi nhu cầu xăng dầu trong nước tăng cao do sự phục hồi kinh tế nhanh, mạnh và vượt kế hoạch thì nguồn sản xuất từ 2 nhà máy lọc dầu trong nước lại sụt giảm. 10 tháng đầu năm 2022 nguồn sản xuất trong nước chỉ đạt 9,7 triệu tấn trong khi kế hoạch đăng ký là 9,87 triệu tấn. Để bù lại lượng xăng dầu thiếu hụt sản xuất trong nước và đáp ứng nhu cầu tiêu thụ tăng so với dự kiến, từ đầu năm đến nay Việt Nam đã nhập khẩu7,1 triệu tấn, bằng 140% so với kế hoạch cả năm.

Trước băn khoăn của người tiêu dùng về hiện tượng ngừng kinh doanh, bán hàng cầm chừng, các chuyên gia kinh tế lý giải, nhiều doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu bị thua lỗ do đã nhập khẩu khối lượng xăng dầu tương đối lớn với giá cao trong quý II, nhưng trong quý III, giá xăng dầu lại giảm liên tục.

Do thua lỗ, nhiều doanh nghiệp đã thu hẹp hoạt động kinh doanh, nhập khẩu cầm chừng, cắt giảm mạnh chiết khấu bán hàng dẫn đến doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu không đủ chi phí duy trì kinh doanh, buộc phải cắt giảm sản lượng hoặc gián đoạn việc bán hàng.

Ngoài ra, tỷ giá USD/VND tăng cao thời gian qua đã đẩy chi phí kinh doanh xăng dầu tăng theo làm cho hoạt động kinh doanh càng thêm thua lỗ. Cùng với đó, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, khó tiếp cận nguồn ngoại tệ, nguồn tín dụng do không đủ điều kiện vay các tổ chức tín dụng, ảnh hưởng trực tiếp đến lượng xăng dầu nhập khẩu trong thời gian qua.

Khẳng định các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu bảo đảm cung cấp đầy đủ xăng dầu cho thị trường trong nước, Bộ Công thương sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát việc bảo đảm tổng nguồn cung xăng dầu tối thiểu của các doanh nghiệp, thương nhân theo quy định. Đồng thời điều hành giá xăng dầu bám sát giá thế giới, phù hợp với diễn biến cung cầu trong nước để bảo đảm hài hoà lợi ích giữa các chủ thể tham gia thị trường và xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ, găm hàng hoặc buôn lậu xăng dầu qua biên giới.

Nhiều chuyên gia kiến nghị, để lập lại ổn định thị trường xăng dầu trong nước, duy trì nguồn cung xăng dầu thông suốt, góp phần thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát và hỗ trợ phục hồi kinh tế, các Bộ Công thương, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư cần xử lý kịp thời những vướng mắc về vốn, tín dụng, thủ tục, tạo điều kiện để các doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Song song với các biện pháp tăng năng lực sản xuất của 2 nhà máy lọc hoá dầu Bình Sơn và Nghi Sơn, các bộ, ngành cần sớm hoàn thiện công tác quản lý xăng dầu dự trữ quốc gia, nâng mức dự trữ quốc gia xăng dầu đáp ứng yêu cầu an ninh năng lượng quốc gia trong mọi tình huống.

Thanh Thảo