Đó là ngày 2/9/1945, Bác Hồ kính yêu đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập trên kỳ đài lộng gió giữa Quảng trường Ba Đình, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Và từ đây, Ba Đình tỏa nắng, rạng ngời, ấm áp lòng người. Ánh nắng như vẻ đẹp lý tưởng soi sáng, ánh nắng chan hòa thân ái, ánh nắng hồi sinh sức sống mới, một hào quang mới.

Mỗi sáng mai trên Quảng trường Ba Đình lộng gió, lá cờ Tổ quốc được kéo lên phần phật bay trong nắng sớm, hồn Tổ quốc tỏa rộng muôn phương. Và Lăng Bác như một đài hoa kỳ vĩ, xung quang lăng là muôn sắc màu hoa của mọi miền đất nước hương thơm tỏa trong nắng Ba Đình. Đó là sắc nắng hòa bình, nắng của tự do, độc lập, nắng của ước ao muôn đời, nắng xua tan bóng tối để rạng rỡ bình minh, nắng đến với muôn người, đến từng ngõ xóm, đến từng miền quê. Và đẹp nhất là hình ảnh Bác Hồ hiện lên trong sắc nắng Ba Đình rạng rỡ: “Người đứng trên đài lặng phút giây/ Trông đàn con đó vẫy hai tay/ Cao cao vầng trán ngời đôi mắt/ Độc lập bây giờ mới thấy đây” (Tố Hữu).

Để có Ba Đình tỏa nắng mùa thu, Bác Hồ đã từ bến Nhà Rồng ra đi tìm đường cứu nước, phía đằng sau con tàu xé nước cuộn sóng trắng là ánh nắng ấm áp của quê hương để đến với những mùa đông xứ lạnh. “Một viên gạch hồng Bác chống lại cả một mùa băng giá” (Chế Lan Viên). Có lẽ, trong những đêm trường thao thức, Bác đã nghĩ nhiều về Tổ quốc thân yêu, nhớ về những điệu dân ca ví phường vải lấp lánh nắng sông Lam (Nam Đàn) để tìm ra ánh sáng bản luận cương của Lênin, tìm ra con đường đi của cách mạng. Và niềm mong muốn vô bờ bến ấy đã thành hiện thực. Chắc có lẽ khi Người viết những dòng bản Tuyên ngôn độc lập được coi như là bản “Thiên cổ hùng văn” trong ngôi nhà 48 Hàng Ngang (Hà Nội) thì âm vang của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám thành công vẫn còn vọng lại; và bản tuyên ngôn đó là sự kết tinh trầm tích quá khứ, cội nguồn lịch sử oai hùng của dân tộc ta đã từng đánh bại bao quân xâm lược.

77 năm đi qua, trong lòng chúng ta vẫn còn nguyên vẹn cảm xúc dâng trào, lòng tự hào khi lời Bác ấm áp dõng dạc tuyên bố: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập”. Những lý lẽ sắc sảo có sức cuốn hút của một trí tuệ lớn, từ bản tuyên ngôn mở ra những luồng sáng của lương tri nhân loại làm thức tỉnh mọi người: “Quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Lời của Bác là lời của cha ông ngàn xưa vọng về, lời của hàng triệu trái tim vang lên đồng vọng thiết tha. Đó cũng là lời nhắc nhở về quyền và nghĩa vụ thiêng liêng của người làm chủ đất nước, làm chủ cuộc đời, làm chủ xã hội. Có lẽ, tại lễ Quốc khánh này, hai chữ “đồng bào” được Bác gọi tên thật ân cần, gần gũi, khẳng định lại khối đại đoàn kết, truyền thống giống nòi, nguồn cội tổ tiên chung bọc trứng của mẹ Âu Cơ - Mẹ Tổ quốc Việt Nam thân yêu.

Giáo sư Singo Sibata, người Nhật khi nghiên cứu về Tuyên ngôn độc lập, ông cho rằng: “Cống hiến nổi tiếng của cụ Hồ Chí Minh là ở chỗ, Người đã phát triển quyền lợi của con người thành quyền lợi của dân tộc. Như vậy, tất cả mọi dân tộc đều có quyền tự quyết định lấy vận mệnh của mình”. Cả cuộc đời của Bác đã hy sinh hạnh phúc riêng lo cho hạnh phúc chung của đất nước, bởi với Người, chân lý “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” là bất diệt… Trong những ngày mùa thu nắng vàng sắc thắm này, trên khắp mọi miền Tổ quốc, đồng bào miền xuôi, miền núi nô nức đón chào ngày Quốc khánh - ngày “Tết độc lập” trong niềm vui khi đất nước đã tưng bừng có nhiều đổi thay.

Những sắc màu của bộ mặt “nông thôn mới” rạng rỡ hơn, tươi thắm hơn, không chỉ đường làng, ngõ xóm khang trang, rực rỡ màu cờ đỏ sao vàng và màu sắc hoa tươi thắm trong nắng vàng, mà lòng người hân hoan, tràn trề sức sống mới, khí thế mới. Còn đường sáng từ mùa thu năm ấy đã biến thành những đại lộ cao tốc rộng thênh thang, những đường bay hàng không nối liền với bạn bè quốc tế. Và đường thủy, những con tàu rẽ sóng hòa với nắng mùa thu vừa mặn mòi, vừa tinh khiết đến với những hòn đảo khơi xa bảo vệ trọn vẹn lãnh hải Tổ quốc thân yêu. Và tình người được nhân lên lan rộng sau đại dịch Covid-19.

Đó là con đường nhân ái, nhân hậu từ “Trái tim đến với trái tim” của tình thân nghĩa đồng bào trong nắng mùa thu từ Ba Đình tỏa rạng. Thu này ta lại càng nhớ Bác Hồ kính yêu, Người đã chọn một ngày thu nắng đẹp để về với thế giới “người hiền”, để lại bản di chúc lịch sử: “Tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thiếu niên và nhi đồng”. Mùa thu nắng tỏa Ba Đình và từ Ba Đình tỏa nắng mùa thu. Một mùa thu lịch sử, mùa thu cách mạng, mùa thu sắc thắm nắng vàng, như tình cảm dạt dào mà nhạc sĩ Vũ Thanh đã gửi gắm trong bài ca “Hà Nội mùa thu” đi cùng năm tháng: “Như bâng khuâng/ Nghe gió đưa vang vọng giữa Ba Đình/ Lời Người thu năm ấy/ Màu cờ thu năm ấy/ Vẫn đây xanh trời mây”.

Nguyễn Ngọc Phú